Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. Uluslararası Din Eğitimi Kongresi, Konya, Türkiye, 13 - 15 Mayıs 2022, ss.120-121
Din öğretiminde öğrencilere bilişsel alana ait dini ve ahlaki bilgiler vermenin yanında duyuşsal ve devinisşel alana ait pek çok tutum, alışkanlık ve değerle ilişkili becerilerin de kazandırılması söz konusudur. Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri sayesinde hem din öğretiminin konusu olan bu bilgi, beceri ve davranışların gerçek hayata nasıl yansıdığının görülmesi hem de üst düzey becerilerin daha gerçekçi şekilde değerlendirilmesi mümkün olur. Geleneksel ve alternatif tüm ölçme ve değerlendirme tekniklerinin üstün özellikleri olduğu gibi sınırlılıkları da mevcuttur. Bu araştırmada alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin genel özellikleri verildikten sonra sınırlılıklarını azaltacak ve daha etkili kullanılmasını sağlayacak bazı teknik bilgilere yer verilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin din öğretiminde uygulanmasına yönelik Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ile Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri için örnekler sunulacaktır. Bu araştırma, alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin din öğretiminde kullanılmasını üstün yönleri ve sınırlılıkları bağlamında açıklama ve yorumlama amacını taşıdığı için; ayrıca bu konudaki teorik bilgileri farklı bileşenlerle yeniden üretmeyi hedeflediği için kuramsal yöntemi benimsemiştir. Bu araştırma için tercih edilen kuramsal yöntemin keşfedici, betimleyici ve açıklayıcı nitelikte olması beklenir. Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri genel anlamda değerlendirildiğinde hem süreç odaklı olmaları hem de farklı becerileri ölçebilme özellikleriyle din öğretiminde kullanılabilir. Performans görevi ve projeler, sosyal alanlara ait konuları içermesi ve yaparakyaşayarak öğrenme imkânı sunması bakımından din öğretimi kapsamındaki derslerde kazanılan bilgi, beceri ve davranışların daha gerçekçi şekilde değerlendirilmesini sağlar. Yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, kavram haritası ve kelime ilişkilendirme testi tekniklerinin, din öğretiminde kazanımı hedeflenen kavramlara dair, özellikle informal ortamlardaki öğrenmelere ve önceki bilgilere dayalı olarak meydana gelmiş eksik ve yanlış öğrenmeleri ortaya çıkarabileceği öngörülebilir. Öz, akran ve grup değerlendirmelerinde adalet, dürüstlük, saygı, hoşgörü, sorumluluk ve dayanışma gibi değerlerin hem öğrenme sürecine katılması hem de değerlendirilmesi mümkündür. Sözlü sunum tekniği ise Arapça, Hitabet ve Mesleki Uygulama gibi bazı derslerin hedef kazanımları içindeki “öğrencinin sözel ifade ve iletişim becerilerinin” geliştirilmesine ve değerlendirilmesine imkân verir. Üstün özelliklerinin yanında bu tekniklerden bazıları tam bir nesnel değerlendirmeye imkân vermeme, zaman alıcı ve yorucu olabilme, alt düzeydeki becerileri ölçmeye yönelik olma, öğrenci-öğretmen-velilerin tekniğin kullanımına aşina olmaması vb. sınırlılıklardan bir kısmını taşıyabilirler. Din öğretiminde uygulanan öğretim programlarında yapılandırmacı yaklaşım, çoklu zekâ kuramı ve öğrenci merkezli öğrenme yaklaşımları esas alınmıştır. Bu yaklaşımlara göre ölçme ve değerlendirmenin sadece öğretimin sonunda değil, öğrenme sürecini ve becerilerin gelişme durumunu ortaya çıkaracak nitelikte olması, öğrencilerin bütün yönleriyle dikkate alındığı çoklu bir ölçme ve değerlendirmeye imkân sunması ve öğrencilerin bu sürece aktif katılımını sağlaması beklenir. Bu anlamda din öğretiminde geleneksel ve alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin beraberce kullanılması önemlidir. Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin -bulgular bölümünde sıralanan- sınırlılıklarının azaltılması ve etkili kullanımı için ölçme işlemlerinin birden çok değerlendirici tarafından farklı zamanlarda yapılması, değerlendirme işleminin uzun süreli olması, ölçütlerin öğrencilerle işbirliği içinde hazırlanması, dereceleme ölçeklerinin kullanılması, yönergelerin hazırlanması ve öğrencilere bilgilendirmeler yapılması önerilmektedir.