TÜRKİSTANLI BİR KADIN ŞAİRİN OTOBİYOGRAFİSİ: DİLŞAD BERNA VE TÂRİH-İ MUHÂCİRÂN


Creative Commons License

Şen H.

TURK DUNYASI ARASTIRMALARI, cilt.127, sa.250, ss.151-164, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 127 Sayı: 250
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: TURK DUNYASI ARASTIRMALARI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: EBSCO Education Source, Asos İndeks
  • Sayfa Sayıları: ss.151-164
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hokand Hanlığı’nın ünlü kadın şairlerinden Sufi Rahmankul kızı Dilşad 1800 yılında günümüzde Tacikistan sınırları içerisinde yer alan Öretepe şehrinde dünyaya geldi. 1813 yılında yetim, 1814 yılında da öksüz kalan şair, babaannesiyle yaşamaya başladı. 1817 yılında Hokand hükümdarı Ömer Han (1810-1822)’ın Öretepe’yi ele geçirmesiyle Hokand şehrine getirilen ve hareme alınan şair, Ömer Han’ın emriyle haremden atıldı. Haremden atıldıktan sonra Dilşad Berna Hokand’da Taş Mahdum isimli bir imamla evlendi ve öğretmenlik yapmaya başladı. 1905-1906 yıllarında vefat ettiği tahmin edilen şair, hayat hikâyesini Târih-i Muhâcirân ismiyle Farsçanın Tacik lehçesinde kaleme aldı ve daha sonra kendisi Çağatay Türkçesine tercüme etti. Eserine savaş mağdurları ve muhacirlerin anısına Târih-i Muhâcirân ismini veren şair Hokand’da Ömer Han’ın büyük gayretleriyle oluşturduğu edebî ortamda yetişti. Kendisi Ömer Han’ın eşi Mahlar Ayim’den destek gördüğü gibi şiirlerini kaleme alırken Mahlar Ayim ve Cihan Atın’ı örnek aldı. Hokand Hanlığı’nın sosyal, kültürel hayatı hakkında bilgiler veren Tarih-i Muhâcirân’ın hanlıkta yetişen kadın şairlerle alakalı malumatlar sunması, şairin yaşadığı dönemde meydana gelen olaylara karşı halkın bakış açısını yansıtması ve dönemin ana kaynaklarından olmasından dolayı önem arz etmektedir. Eserin Farsça ve Türkçe nüshalarının giriş kısmı bulunmamakla beraber bu nüshalar birbirindeki eksiklikleri doldurmaktadır. Biz çalışmamamızda iki nüshayı da kullandık ve farklılıkları dipnotlarda vermeye gayret ettik.