Erciyes Akademi, cilt.38, sa.2, ss.560-591, 2024 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmada Engin Ayça’nın Bez Bebek (1987), Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu (1990) ve Suna (2007) filmleri; anlatım, yapım ve sinemasal dönemin koşullarına odaklanılarak irdelenmektedir. Araştırmanın temel veri kaynakları arasında filmsel metinlerin yanı sıra üretim koşullarının etkilerini anlayabilmek için yönetmenle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış derinlemesine bire bir görüşmeler yer almaktadır. Bulgular analiz edilirken ise Tregde’nin (2013) auteur üretim tarzı analizi ve Buckland’ın (2021) sanat sineması anlatım analizi yaklaşımları kullanılmaktadır. Çalışmada, temel olarak “Engin Ayça’nın kurmaca filmlerini oluşturan koşullar nelerdir?” ve “Yönetmenin filmlerinin üretim süreci anlatıma nasıl etki etmiştir?” sorularından hareket edilmektedir. Yönetmenin filmlerinin sinema dili bakımından sanat sineması geleneği içinde bulunduğu varsayımına dayanılarak çalışmada sanat sineması anlatım analizi uygulanmıştır. Bu analiz yaklaşımından yola çıkılarak filmlerin klasik anlatı sinemasının anlatım kodlarından saptığı tespit edilmiştir. Ayrıca Engin Ayça’nın uzun metrajlı filmlerinin, 1980’lerin “kadın filmleri” üretim tarzı içindeki yeri sinema dilinin ayrıksı olup olmadığı üzerinden tartışılmıştır. Böylelikle yönetmenin kurmaca filmlerinin, sinema dili açısından dönemin diğer kadın filmlerden ayrıksı bir konumda olduğu sonucuna varılmıştır. Yönetmenin, yapım aşamasında üretimi kendi kararları doğrultusunda gerçekleştirmesi bakımından auteur üretim tarzına uygun filmler tasarladığı öne sürülmüştür. Bununla birlikte dönemin müdahaleci yapım anlayışı göz önüne alındığında Ayça’nın filmlerinin karma bir karar verme mekanizması içinde üretildiği anlaşılmaktadır.
In this study, Engin Ayça's the feature films Bez Bebek (1987), Soğuktu ve Yağmur Çiseliyorum (1990) and Suna
(2007) are examined by focusing on narration, production and cinematic period conditions of 1980s. In the research, the fundamental data sources include semi-structured, in-depth, one-on-one interviews with the
director, in addition to cinematic texts, to comprehend the influences of production conditions. While the
findings are analyzed, Tregde's (2013) auteur production style analysis and Buckland's (2021) the art cinema
narration analysis approaches are used. The central questions driving the study are “What are the conditions
that shape Engin Ayça’s fictional films?” and “How did the production process of the director's films affect
the narration?”. Based on the assumption that the director's films take part in the art cinema tradition in terms
of cinematic language, art cinema narration analysis was applied. According to this analysis approach, it has
been determined that the films deviate from the narrative codes of classical narrative cinema. Besides, the
position of Engin Ayça's feature films within the production style of 'women's films' in the 1980s has been
discussed, and it has been concluded that they occupy a distinct position within this films in terms of cinematic
language. It has been suggested that the director designs films that align with the auteur production style, as
he carried out the production in line with his own decisions during the production stages. Besides, considering
the interfering production approach of the period, it is understood that Ayça's films were produced through
a mixed decision-making mechanism.