Çalıştırılan çocukların bedensel gelişimlerinin çalışma koşullarından nasıl etkilendiğini konu alan araştırmalar ağırlıklı olarak erkek çocuklar
üzerinde gerçekleştirilmiş olup, kız çocuklarını bu açıdan ele alıp inceleyen çalışmalar son derece sınırlıdır. Bu nedenle çalıştırılan kızların
çalışma yaşamından ve koşullarından ne düzeyde etkilendiği yeterince bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı, çalışma koşullarının kız
çocukların büyümeleri üzerindeki etkilerini erkeklerle karşılaştırmalı olarak ele alıp incelemektir. Araştırma, İstanbul’da farklı işkollarında
çalışan ve yaşları 14-20 arasında değişen 231 çırağın incelenmesi suretiyle gerçekleştirilmiştir. Aynı yaş grubundan ve benzer sosyoekonomik
özelliklere sahip 196 kız öğrenci de kontrol grubu olarak araştırmaya dâhil edilmiştir. Böylece araştırma kapsamında toplamda 427 çırak ve
okul çocuğunun sosyodemografik ve antropometrik ölçüleri incelenmiştir. Çalışmada incelenen antropometrik değişkenler vücut ağırlığı,
boy uzunluğu ve beden kitle indeksidir (BKİ). Ulaşılan bulgular, çalışan çocukların vücut ağırlığı, boy uzunluğu ve BKİ yönünden çalışmayan
yaşıtlarının gerisinde kaldığını göstermektedir. Çalışan ve okula devam eden kız çocukları arasındaki büyüme farkı erkek çocuklar üzerinde
yapılan çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve kızlardaki değişkenliğin daha ileri boyutlarda olduğu ortaya konulmuştur. Bu bulgular,
çocuk emeğinin ortadan kaldırılması gereken toplumsal bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır.
Anahtar sözcükler: çocuk emeği, çocuk işçiliği, medikal antropoloji, büyüme ve gelişme, antropometri
Studies on how the physical growth and development of labouring children and adolescents are aff ected by working conditions have mainly been
carried out on males, and studies that examine females from this perspective are extremely limited. For this reason, it is not known suff iciently
to what extent females employed at early ages are aff ected by working life and conditions. Therefore, the aim of this study is to analyse the
eff ects of working environment on the physical growth of female apprentices in comparison with male counterparts. This study was carried
out by examining 231 female apprentices aged between 14-20 years working in diff erent sectors in Istanbul, Turkey. In addition, 196 female
students from the same age group and with similar socioeconomic characteristics were included in the study as a control group. Thus, the
sociodemographic and anthropometric measurements of a total of 427 apprentices and school children were examined within the scope of
the study. The anthropometric variables examined in the study were body weight, stature, and body mass index (BMI). The findings show that
labouring children and adolescents are behind their non-labouring peers in terms of body weight, stature, and BMI. The diff erence in growth
parameters between labouring and females attending school was compared with the results of studies on males, and it was suggested that the
variability in females was greater. These findings reveal that child labour is a social, cultural, and economic problem that needs to be eliminated.
Key words: child labour, female apprentices, medical anthropology, physical growth, anthropometry