Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Hava Kirliliği ve Kontrolü Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye, ss.17
Lüleburgaz ve çevresinde tarım ve bahçecilikle uğraşan
halk, öteden beri bağ ve bahçelerinde, sebze vd. tarım
alanlarında yetiştirmeğe çalıştıkları bitkilerden verim
alamadıklarını, yaprakların kavrulduğunu, meyvelerin zarar
gördüğünü ve ağaçların kuruduğunu belirterek şikâyetlerini
dile getirmektedirler. Konunun güncel olması ve halkın
gelirini/geçimini etkilemesi sebebiyle havadaki kirlenme
seviyelerinin bilimsel yöntemlerle ölçülmesi gerekmiştir.
Havadaki kirlenme uygun teknik yöntemlerle ölçülmüş, bilimsel
düzeyde değerlendirilmeğe ve yorumlanmağa çalışılmıştır.
Lüleburgaz’ın kuzeyindeki Eskitaşlı ve Turgutbey köyleri ile
güneyindeki Orman Fidanlığı örnekleme yerleri olarak
seçilmiştir. Örnekleme bölgesinin kuzey-batısında Hamitabat
Termik santrali başta olmak üzere, güneyinde Karıştıran-Çorlu
sanayi bölgesi ve kuzeyinde Pınarhisar Çimento Fabrikası ile taş
(kireçtaşı) ocakları bulunmaktadır. Tüm bu yüksek hava
kirletici kaynaklar atmosferde önemli miktarda NOx, SOx, PM,
Halojenler, VOC vb. kirleticileri salmaktadırlar. Lüleburgaz İç
Trakya Bozkırı’nın ortasında alçak (50 m) arazide
yeralmaktadır. Gece soğuyan havadaki nem yoğuşmakta, içerdiği
nem çiğ halinde bitkilerin yaprak ve meyve yüzeylerine
çökelmektedir. Kimyasal bileşiklerle yüklü olan bu çiğ suları
sebzelere, meyvelere ve bağlara zarar vermektedir. Bu nedenle
çalışma kapsamında Eskitaşlı ve Turgutbey köyleri ile Orman
Fidanlığı’nda Mart 2012 - Kasım 2012 tarihleri arasında çiğ
ve yağmur suyu örnekleri alınmıştır. Alınan yağmur ve çiğ
örneklerinde pH, anyonlardan (SO42-, PO42-, NO3-,NO2-, Cl- , F-, Br-)
ve katyonlardan (Li+, Na+, K+, Mg2+, Ca2+,NH4+) analizleri
yapılmıştır. Yağmur suyunun pH değişimi 5,8 ve 8,4
aralığında, çiğ suyunun ise 5,1 ve 8,1 aralığındadır. Her
iki ölçüm noktasında da anyon ve katyonlara ait bulguların
ortalama değerleri dikkate alındığında; yağmur suyunda en
yüksek miktarda K+ (245,9 ± 241,7 µEg/L), ardından NH4+ ve Na+, en
düşük miktarda ise Li+ (0,2 ± 0,1 µEg/L), bulunduğu
belirlenmiştir. Çiğ suyunda ise tüm iyonlar yağmur suyuna
kıyasla 2 ile 10 kat arasında yüksek değerler almakta ve en
yüksek miktarda Cl- (4382 ± 3713,4 µEg/L) iyonu bulunmakta, kloru
NH4+, Na+ ve K+ iyonları izlemektedir. ∑Anyon/∑Katyon oranı
yağmur suyunda 1,0±1,5 düzeyindeyken çiğ suyunda bu oran 0,7
±0,5 ‘e düşmektedir. Eskitaşlı’da çiğ örneklerinde K+ ve
Mg+ ile Cl iyonu arasında 0,85 düzeyinde kuvvetli bir korelasyon,
Na+, K+ ve Mg+ ile PO42- ve SO42- arasında orta düzeyli (0,65-0,70)
bir korelasyon belirlenmiştir. Turgutbey’deki çiğ örneklerinin
toprak elementleri arasında 0,8 in üstünde bir ilişki
gözlenirken, Na+ ve K+ ile Cl- arasında da anlamlı bir korelasyon
(0,84-0,92) belirlenmiştir. Yağmur sularındaki iyon değişimleri
incelendiğinde her iki ölçüm noktasında da Ca+, Mg+ ve Na+
arasında 0,8 in üzerinde anlamlı bir korelasyon görülmüştür.
Bunun yanında Turgutbey’de NH4+ ile Cl-, SO42-, NO3- ve F-
arasında yüksek bir korelasyonun olduğu ve ölçümlerde belirlenen
yüksek konsantrasyonların benzer değişim gösterdiği tespit
edilmiştir. Bu bulgular Karıştıran’daki sanayi bölgesinin ve
kuzeydeki çimento fabrikaları ile kırmataş ocaklarının
yarattığı hava kirliliğinin etkisine işaret etmektedir.