Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tıbbi Mikrobiyoloji, Ali Ağaçfidan, Editör, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul, ss.460-470, 2023
Rickettsia cinsi bakteriler, 1906 yılında Amerikali patolog Howard Taylor Ricketts (1871-1910) tarafından keşfedilmiştir. Riketsiyalar,Alphaproteobacteria’ların Rickettsiaceae ailesinde ve Rickettsiales takımında yer alan, Gram negatif, hareketsiz, kapsülsüz, küçük çomak (0,3-0,5x0,8-2,0 μm) şeklinde zorunlu hücre içi bakterilerdir. Tanımlanmış bütün türleri artropod kaynaklıdır, doğada memeli rezervuarlar ve vektör artropodlar (eklembacaklı; kene, akar, bit, pire) arasında yaşamlarını sürdürürler. Rickettsia enfeksiyonları zoonozdur; istisna olarak, insan vücut biti ile bulaşan R. prowazekii’nin etken olduğu epidemik tifüs sadece insanlarda görülür. Riketsiyaların çoğu, hem vektör hem rezervuar olan artropodlarda transovaryen yolla bulaşmaktadır. Riketsiyaların kenelerde transovaryen (anneden yavruya) ve transstadial (evreden evreye) aktarılması, benekli ateşi grubu riketsiyaların her yıl görülmesinin altta yatan mekanizmasıdır. Oysa bit ve pirelerdeki riketsiyalar anneden yavruya aktarılmaz, memeli rezervuara gereksinim duyarlar. Riketsiyalar, kendine özgü hücre içi siklusla ikiye bölünerek çoğalırlar, hücrenin farklı bölümlerinde ürerler. Tifüs grubu sitoplazmada ürer, benekli ateşi grubu nükleusta da çoğalabilir. Riketsiyalar vektör ya da konak dışında çok kısa süre hayatta kalır, ısı (56°C), kuruluk ve antiseptiklere (hipoklorit, %2 formaldehit, %5 H2O2, %70 etanol) duyarlıdır, kısa sürede canlılığını yitirir. Keşfinden bu yana 60’dan fazla Rickettsia cinsi tanımlanmıştır, bunlardan en az 17’si insanlarda patojendir. Bu bölümde, günümüzde özellikle Rickettsia ve Orientia cinsinde tanımlanan türleri kapsayan Rickettsiaceae ailesi incelenecektir.