ÖZET
AMAÇ: Bu çalışma çalışanların maske kullanım davranışlarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla
kesitsel araştırma tipinde planlanmıştır.
YÖNTEM:Çalışma, İstanbul’da otomotiv sektöründe faaliyet gösteren ve yaklaşık 1000 çalışanı olan bir
fabrikanın kaynak bölümünde çalışan 100 işçi ile yapılmıştır.Çalışmanın verileri; araştırıcılar tarafından
geliştirilen “Çalışanların Tanıtıcı Özellikleri Formu”, “Maske kullanım Davranışları Formu”, Wallston ve De
Wellis tarafından geliştirilen “Çok Boyutlu Sağlık Kontrolü Ölçeği”, Walker, Sechrist ve Pender tarafından
geliştirilen “Kendini Gerçekleştirme Ölçeği” ve “Sağlık Sorumluluğu Ölçeği” ile toplanmıştır.
BULGULAR: Çalışanların büyük çoğunluğunun (%32) 26-33 yaş grubunda, %76’sının evli, %37’sinin ilkokul
mezunu olduğu ve %58’inin 11 yıl üzeri çalışmakta olduğu bulunmuştur. %60’ının düzenli olarak maskelerini
taktıkları belirlenmiştir. Maskelerini düzenli olarak kullanmayanların ise %14’ü “çok kısa süre maske
kullandığını”, %26’sı ise “hiçbir zaman maske takmadığını” ifade etmiştir. Çalışmanın sonuçları; maskenin fizik
yapısı, maske kullanımı ile ilgili bilgi düzeyi ve çalışanın sağlığı ile ilgili içsel süreçleri gibi faktörlerin maske
kullanımını etkilediğini göstermiştir. Bu faktörler içinde maske kullanımını engelleyen en etkili değişkenleri
belirlemek amacıyla lojistik regresyon analizi yapılmış ve “maske takınca nefes alamama” nedeninin” 9 kat
(OR= 9,48, %95 CI= 1,86- 16,52) “maskenin takıp çıkarılmasının zaman alması” nedeninin ise 4 kat daha fazla
(OR= 4,85, %95 CI= 0,03-8,81) maske kullanımını engellediği bulunmuştur.
SONUÇ:Çalışma sonuçlarının;İşyeri hekimleri,iş sağlığı hemşireleri ve iş güvenliği uzmanlarının hazırlayacağı
“Maske kullanımını iyileştirme programları” için temel veri oluşturacağı düşünülmüştür.
SUMMARY
AIM: This study was designed in a cross sectional pattern in order to determine workers’ behaviors about
respiratory mask use and the factors involved.
METHOD: The study was conducted with 100 workers in the welding department of a factory operating in
automotive sector and employing approximately 1000 people. The data in the study was collected by means of
‘Form for the Assessment of Descriptive Features of Employees’ and ‘Respiratory Mask Use Behaviors Form”,
developed by the researchers; the Multidimensional Health Locus of Control Scale, developed by Wallston and
De Wellis; Self-Actualization Scale and Health Responsibility Scale, developed by Walker, Sechrist and Pender.
RESULTS: It was found out that a majority of the workers are aged between 26 and 33 (32%), 76% of them are
married, 37% are primary school graduates and 58% of them have been working for more than 11 years. It was
also determined that 60% of the workers regularly wear respiratory mask. 14% of those using masks irregularly
stated that they “used a respiratory mask for a short time” and 26% of them stated that they “never wore a
respiratory mask”. The findings from the study showed that factors like the physical formation of the respiratory
mask, the level of information about the mask, and the cognitive perceptual factors related to the employee’s
health influenced respiratory mask use. Two variables with significant odds ratios were identified thorough
logistic regression analysis. Worker who reported that they had inability to breathe when wearing a mask were
over 9 times (OR= 9,48, %95 CI= 1,86- 16,52) and “the time spent putting on and removing a mask” were over 4
times (OR= 4,85, %95 CI= 0,03-8,81) more likely to have never wear a respiratory mask than those who used
regularly wear mask .
CONCLUSION: It is considered that the results from this study could form a set of basic data for “respiratory
mask use improvement programs” to be designed by workplace doctors, occupational health nurses and
occupational safety experts.