Akademik Veri Yönetim Sistemi
2.Çocuk Medeniyeti Çevrim İçi Sempozyum, İstanbul, Türkiye, 8 - 10 Nisan 2022, ss.74
Giriş: Juvenil
idiyopatik artrit (JİA) tedavisinde ilk tercih edilen ve en sık kullanılan hastalık
modifiye edici ilaç, düşük doz metotreksattır. İlacın tercih edilme nedenleri,
etkinlik ve güvenlik profilinin iyi olması ve maliyetinin düşük olmasıdır.
Ancak hastaların bir kısmında metotreksata bağlı yan etki gelişimi nedeniyle
tedaviye ara verilmesi ya da kesilmesi gerekebilmektedir. Bu çalışmamızda
metotreksat kullanan JİA hastalarında gelişen lokal ve sistemik yan etkiler
özetlenmiştir.
Yöntem:
Çalışmamızda Ocak 2015 - Ocak 2022 yılları arasında izlenen 813 JİA tanılı
hastadan metotreksat kullanan ve yan etki gelişen hastaların verileri geriye
dönük olarak değerlendirildi.
Bulgular: JİA
tanısı olan 813 hastanın 605’i (%74,4)
metotreksat tedavisi almıştı. Hastaların ortalama tanı yaşı 6,5 ± 2,55 yıl ve
kız/erkek oranı 1,6 idi. Metotreksat başlama yaşı 6,9 ± 1,4 yıldı. Hastaların
28’inde (%4,6) metotreksat tedavisi yan etki gelişimi nedeniyle kesilmek
zorunda kalmıştı. Bunlardan 6’sı (%21,4) oral, 22’si (%78,5) subkutan formda metotreksat
kullanmıştı. Gelişen yan etkiler sıklık sırasına göre mide bulantısı ve
dispeptik şikayetler (17, %60,7), enjeksiyon bölgesinde ağrı ve kızarıklık
şeklinde lokal yan etkiler(6, %21,4) ve transaminaz yüksekliğiydi (5, %17,8). 20
hastada gelişen yan etkinin ortadan kalkması sonrası tedaviye tekrar devam
edilmişti. Oral metotreksata bağlı yan etki geliştiren 4 hastada subkutan forma
geçildiğinde dispeptik yakınmaların kaybolduğu gözlemlendi. Sekiz hastanın
5’inde transaminaz yüksekliğinin düzelmemesi; 3’ünde ise dispeptik yakınmalar
geçmediği için tekrar metotreksat tedavisi başlanmadı. Transaminaz yüksekliği
devam eden 5 hastanın çocuk gastroenteroloji konsültasyonu sonrası etyolojiye
yönelik yapılan tetkikleri normal olarak sonuçlandı. Hiçbir hastada herhangi
ciddi bir komplikasyon ya da yan etki gelişmedi.
Tartışma: Çalışmamıza
göre oral metotreksata bağlı gastrointestinal yan etki nedeniyle ilaç kullanımı
zorlaşırsa diğer hastalık modifiye edici ilaçlardan önce subkutan metotreksat
formuna geçilmesi düşünülebilir.
Sonuç: Metotreksat
JİA tedavisinde oldukça sık kullanılan bir ilaç olmasına rağmen yan etkiler
nedeniyle tedavi devamlılığı sağlanması zor olabilmektedir. Yan etkilerin
yönetimi hastaların yönetiminde önemli bir konudur.