Akademik Veri Yönetim Sistemi
ABANT 2. ULUSLARARASI GÜNCEL AKADEMİK ÇALIŞMALAR SEMPOZYUMU, Bolu, Türkiye, 28 - 30 Aralık 2023, cilt.1, sa.1, ss.1230-1247
Allium, Alliaceae familyasına dahil olan çok yıllık çiçekli bir bitkidir. Soğan, sarımsak, pırasa
gibi çok bilinen türleri içeren bir bitki cinsidir. Türkiye coğrafyasında başta A. istanbulense, A.
isauricum (Dağ sarımsağı), A. sivasicum (Sivas soğanı), A. shirnakiense (Şırnak soğanı), A.
nevsehirense (Nevşehir soğanı) olmak üzere 101’i endemik 258 türü bulunmaktadır. Sahip
oldukları organik sülfitler, saponinler, fenolik bileşikler ve polisakkarit sekonder metabolitleri
ile antioksidan, kardiyovasküler koruyucu, antikanser, antiproliferatif, anti-inflamatuar,
immünomodülatör, anti-diyabetik, anti-obezite ve antimikrobiyal aktivite gibi çeşitli biyolojik
fonksiyonlara sahiptirler. Bu bitkilerin allicin, alliin, diallyl sulfide, diallyl disulfide, diallyl
trisulfide, ajoene, and S-allyl-cysteine gibi biyoaktif bileşiklere sahip olduğu tespit edilmiştir.
Yapılan çok sayıda çalışma Türkiye florasında yer alan A. sativum, A. cepa, A. staticiforme, A.
subhirsutum, A. tuncelianum, A. scabriflorum, A. viride, A. shatakiense ve A. vineale gibi
türlerin antimikrobiyal aktiviteye sahip olduğunu kanıtlamaktadır. Yürütülen çalışmalar
antibakteriyel, antifungal, antiviral ve antiprazitik etkiye sahip bu bitkilerin bu antimikrobiyal
aktivitelerden sorumlu ana bileşiğin allisin olduğunu ortaya koymaktadır. Allisin uçucu bir
madde olduğundan mikroorganizmalara gaz fazı yolu ile etkili olabileceği öngörülmektedir.
Araştırmacılara göre halihazırda klinik uygulamalar için uçucu antibiyotikler bulunmadığından
allisin ilginç bir aday olarak görülebilir. Allisin’in Gram-negatif ve Gram-pozitif bakterilerle
bazı patojen mantar türleri üzerinde etkili olması da bileşiğin bir diğer avantajıdır. Ayrıca
yapılan çalışmalar bu maddenin çoklu antibiyotik direnci sergileyen bakteriler üzerinde de etkili
olduğunu göstermiştir. Günümüzde bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda en önemli sorun
antibiyotik direncidir. Bu sebeple allisin oldukça dikkat çekicidir.
Allium türlerinde antimikrobiyal aktiviteden sorumlu olan diğer bileşikler ise alliin ve metiin
gibi sülfoksit türevleridir. Sülfoksit içeriği hem türe hem de yetiştiği ortamla hasat sonrası depolanma koşullarına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Tüm bu sebeplerden ötürü literatür
incelemesine dayalı bu çalışmada Tükiye florasında yer alan Allium türlerinin tespit edilen
antimikrobiyal aktivitelerini derleyerek bu bitkilerin önemine dikkat çekmek amaçlanmıştır.