Akademik Veri Yönetim Sistemi
23. Uluslararası Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, Antalya, Türkiye, 13 - 16 Mart 2023, ss.370-374
Giriş ve Amaç
Kortikosteroid (KS) grubu ilaçlar faydaları gibi olası yan etkileri ile de dikkat çekmektedir. Günde 5 mg prednizolon
veya eşdeğerinden daha düşük KS kullanan hastalarda yan etkiler minimaldir. KS dozunun, 10-15 mg/gün
prednizolon eşdeğerini aşması durumunda yan etkiler artmaya başlamaktadır. Bu yan etkilerden biri kronik hepatit
B (KHBV) gibi bazı infeksiyonlardaki reaktivasyonlardır. 2-4 haftadan uzun süreli ve 20 mg prednizolon eşdeğerini
aşan KS tedavilerinde KHBV reaktivasyon riskinin belirgin arttığı bildirilmiştir. Bu çalışmadaki amacımız KS kullanım
oranlarına dikkat çekip gözden kaçan KHBV taramalarının önemine vurgu yapmaktır.
Yöntem
Belirlenen ortak bir tarihte katılım sağlayan hastanelerde yatan hastalar nokta prevalansı yöntemi ile değerlendirildi.
Hastaların almakta olduğu tedaviler incelendi ve KS kullanımı olan hastalar tespit edildi. Bu hastaların KHBV tarama
bilgileri hasta dosyalarından ve hastane veri tabanından elde edildi. KS kullanım oranları, kullanım nedenleri ve tarama oranları belirlendi. Bulgular
Çalışmada 22 merkezin verisi değerlendirildi. Toplam yatan olgu sayısı (>18 yaş) 6818 iken bunların 725›inde (%10,6)
KS kullanımı vardı. En sık KS kullanımı olan klinikler göğüs hastalıkları (%47,6), romatoloji (%40,6) ve nakil üniteleri
(%38,5) idi. KS alan olguların yaş ortalaması 62,3 yıl iken 419’u (%57,8) erkekti. Tüm vakalar içinde 318’inin (%43,9)
KS verildiği dönemde bir HBV tarama bilgisi vardı. Bunların 131’inde (%18,1) taramaların uygun olduğu saptandı.
Taraması olanların 57’sinde (%7,9) infeksiyon hastalıklarına veya gastroenterolijye konsültasyon yapıldığı ve 9’una
(%1,2) KHBV profilaksisi başlandığı saptandı. Toplam 15 (%2,1) vakada KHBV vardı. Vakaların 66’sı (%9,1) 4 hafta veya
daha uzun süredir KS almaktaydı ve 27’sinde ek immunsupresif ajan kullanımı vardı. Uzun süreli KS kullanımının en
sık nedeni organ nakli idi. 3 aydan fazla süredir KS alan 34 (%4,7) hasta vardı ve bunların sadece 10’unda düzenli
aralıklar HBV serolojisi bakılmıştı. KS kullanımı incelendiğinde kHBV reaktivasyonu açısından 6 (%0,8) vakanın
yüksek, 8 (%1,1) vakanın orta, 35 (%15,9) vakanın düşük risk taşıdığı saptandı. 561 (%77,4) vakada ise yetersiz tetkik
istenmesi veya tarama yapılmamış olması nedeniyle risk grubu belirlenemedi. Bulgularımızın detayları tablolar ile
sunulmuştur.
Tartışma ve Sonuç
KS grubu ilaçlar hemen hemen tüm branşlar tarafından birçok hasta grubuna reçete edilmektedir. Bu ilaçlar birçok
hastada net endikasyon belirtilmeden dahi kullanılabilmektedir. Ayaktan takip edilen hastaların %0,9’unda KS
kullanımı tespit edilmiş ve en sık kullanım nedeni ise kronik obstrüktif akciğer hastalığının başını çektiği solunum
sistemi hastalıkları olarak saptanmıştır. Çalışmamızda da benzer bir durum vardı. Yatan hastalarda KS kullanımına
değinen çalışmalar sınırlıdır. Çalışmamızdaki yüksek KS kullanım oranları ile beraber KHBV profilakisi açısından
yetersiz tarama oranları dikkat çekicidir.