Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, cilt.17, ss.49-95, 2019 (Hakemli Dergi)
Giriş: Veri zarflama analizi (VZA) sağlık alanında performans değerlendirmesi çalışmalarında sıklıkla kullanılan bir analiz yöntemidir. VZA ile karar verme birimlerinin
kullandıkları girdilerin ve ortaya koydukları çıktılara oranı ölçülerek görece verimlilikleri değerlendirilmektedir. Analiz yöntemi, çok girdi ve çıktının birlikte ölçülmesine imkan sağlaması nedeniyle yaygın olarak kullanılmaktadır.
Amaç: Türkiye’de sağlık hizmetlerinde veri zarflama analizi kullanılarak yapılmış
olan verimlilik değerlendirme araştırmalarının analiz edilmesini amaçlamaktadır. Bu
araştırmalarda kullanılan methodlar, karar verme birimleri, girdi ve çıktıların neler
olduğu ve nasıl dağılım gösterdikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Yöntem: Türkiye’de Ocak 2018’e kadar sağlık alanında VZA ile yapılan 78 adet yayın çalışma kapsamında değerlendirilmiştir.
Bulgular: Google Akademik en fazla makale elde edilen veri tabanı olarak (n=58,
%74) tespit edilmiştir. Makalelerin yayımlandığı dergiler açısından dağılımları incelendiğinde; en fazla makalenin (n=4) Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi’nde yayımlandığı görülmektedir. Çalışmalarda girdiye dayalı, çıktıya dayalı, hem girdi hem de çıktıya dayalı modellerin kullanıldığı değişik yaklaşımlar
olduğu, en fazla tercih edilen yaklaşımın girdiye dayalı yaklaşım (n=51, % 65) olduğu tespit edilmiştir. En çok kullanılan anahtar kelimelerin VZA, etkinlik, hastane(ler),
verimlilik ve performans olduğu görülmektedir. En çok kullanılan üç girdi uzman
hekim sayısı (n=30), yatak sayısı (n=26), pratisyen hekim sayısı (n=21). BCC ve
CCR modelinin birlikte kullanıldığı çalışmalar %46 oranı ile kullanılan model tercihi
açısından birinci sırada yer almaktadır.
Sonuç: Hastane etkinliklerinin değerlendirilmesinde hekim sayısının en fazla girdi
olarak kullanılması sağlık hizmetlerinin odak noktasında hekimlerin yer almakta olduğunu göstermektedir. Analizin kullanımında girdi ve/veya çıktı yaklaşımlı modellerin kullanımında farklı görüşler bulunmakta olduğu görülmektedir. Bu noktada karar
biriminin yapısının model seçiminde önemli bir unsur olduğu söylenebilir. Sonuç:
VZA Türkiye’de sağlık alanında etkinlik ölçümünde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Sağlık Hizmetleri Yönetimi, Veri Zarflama Analizi, Verimlilik,
Performans Yönetimi