Çalışmada petrol endüstrisinin küresel ekonomideki rolü ile birlikte, bir geçiş ekonomisi olarak Azerbaycan ekonomisinde değişen petrol fiyatlarının ülke ekonomisi üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, uluslararası piyasalarda ham petrol fiyat değişimlerinin Azerbaycan ekonomisi üzerinde son on yıllarda oluşturduğu etkiler, mevcut istatistiki veriler göz önünde bulundurularak analiz edilmeye çalışılmıştır. Ülke ekonomisi örneği olarak, küresel petrol fiyatlarında zaman içerisinde meydana gelen oynaklıkların Azerbaycan ekonomisindeki temel ekonomik değişkenleri nasıl etkilediği makro-ekonomik sonuçları ışığında ele alınmıştır. İlk olarak, petrol endüstrisine dair genel bir inceleme yapılmış, son yıllarda ilgili piyasa ve endüstrisindeki gelişmeler tablolar yardımıyla analiz edilmeye çalışılmıştır. Ancak, araştırmanın asıl odak noktası bir geçiş ekonomisi olarak Azerbaycan ekonomisi ve ham petrol fiyatları arasındaki ilişki olmuştur. Azerbaycan ekonomisinde petrol ve gaz üretimi ve ihracatının payı 1990'lı yılların ortalarından itibaren istikrarlı ve belirgin bir şekilde artmıştır. Bu gelişmeler doğrultusunda, birçok kritik petrol ve gaz çıkarma projesi hayata geçirilmiş; bundan dolayıdır ki, petrol ve gaz sektörünün ekonomideki hakimiyeti ülke ekonomisine yönelik birtakım tehditler oluşturmaya başlamıştır. Petrol kriziyle birlikte, gelişmekte olan bir ekonomi olarak petrol ve petrol ürünlerine bağımlı olan Azerbaycan ekonomisinin ciddi olarak etkilendiği gözlenmiştir. Ekonometrik analiz amacıyla VEC Modeli oluşturulmuş ve petrol endüstrisine paralel olarak petrol fiyatlarının ekonomik değişkenler üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Bu analiz neticesinde, ülke ekonomisi bağlamında hangi değişkenlerin -direk yabancı yatırımlar, ihracat ve Azerbaycan ekonomisindeki brüt tasarruf oranları- değişen petrol fiyatlarına daha duyarlı olduğu görülmüştür. Modelde yüksek petrol fiyatlarının yüksek büyüme oranlarını üretirken, petrol fiyatları düştüğünde ise daha düşük makroekonomik performansa yol açtığı da tespit edilmiştir. Bu durum ülke ekonomisinin kaynak ihracatına güçlü bir şekilde bağımlı olduğuna işaret etmektedir. Bundan dolayıdır ki, petrole bağımlı ekonomilerde keskin fiyat değişimlerinin ekonominin geneli üzerindeki bozucu etkilerini dengelemek adına diğer sektörlerin geliştirilmesine öncelik verilmelidir.
General topic in this paper is the role of oil industry in global economy and the result of changing oil prices on economic variables in Azerbaijan. The major aim is to analyze the effects of crude oil price changes on Azerbaijan economy in order to measure how changes in oil prices affect its basic economic variables. At the beginning, a general outlook on oil industry will be given and the main oil exporting economies will be analized. However, main focus will be on the structure of Azerbaijan’s economy and it will examine the example of Azerbaijan as a transition economy where oil and gas production and exports have steadily increased from the mid ‘90s. Many critical oil and gas extraction projects have been implemented; while the oil and gas sector's dominance in the economy poses a number of threats to the balanced development of the country's economy. It will show how the economy of Azerbaijan was affected after the oil crisis, such as other developing countries that mainly depending on oil and petroleum products. For this purpose, VEC Model has been applied, consdering Azerbaijan Statistic Data and analized the effects of oil price fluctuations on its economic variables parallel with the oil industry. The main findings indicate that Azerbaijan's economy is strongly dependent on resource exports, which produce high growth rates when commodity prices are favorable, but end up with lower macroeconomic performance when global oil prices fall. It is clear that the main income of Azerbaijan comes from oil and oil products, so the export of oil will have a high impact on the saving level of the population. At the time of high revenues come from export and the low exchange rate of the foreign currency in Azerbaijan has also led to the low cost of imported goods. As well demonstrated in the research, Azerbaijan economy has been widely exposed to major crude oil price distortions. It can be said that in order to avoid increasing overdependence on oil earnings, diversifying the economy should be a top priority.
