Akademik Veri Yönetim Sistemi
X. Ulusal Sosyoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye, 20 - 22 Eylül 2023, ss.136
Göçmenlerin göç sonucunda ekonomik, sosyal ve kültürel sermayelerini yitirerek ya da dil bariyeri sebebiyle statü kaybı yaşamaları literatürde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Göç edilen ülkede yaşanan yoksullaşma ya da aşağı yönlü dikey hareketliliğin en sert görünümlerinden biri ise evsiz kalma olgusudur. Uluslararası literatürde göçmen evsizliğinin nedenlerine, göçmenlerin sosyal sermayelerine, mekân seçme pratiklerine veya sokakta karşılaştıkları zorluklara odaklanan çalışmalar varsa da, bunlar göçmen evsizlerin stratejilerini bütünlüklü bir şekilde ele almak yerine tek bir temaya odaklanmıştır. Türkiye’de göçmen evsizliği üzerine ise şimdiye kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. “İstanbul’da Göçmen Evsizliği: Nitel Bir Araştırma” adlı yüksek lisans tezinden türetilen ve TÜBİTAK 1001 programı tarafından desteklenen 121K287 numaralı projeden yararlanılan bu araştırmada, dış göç yoluyla farklı coğrafyalardan İstanbul’a gelen ve göç sonrasında statü kaybı yaşayarak evsiz kalan göçmenlerin evsizliğin getirdiği sorunlarla başa çıkmak için geliştirdikleri stratejilerinin açığa çıkartılması amaçlanmaktadır. Yapılan görüşmelerden hareketle göçmenlerin etnik kökenlerine, kültürel örüntülerine, göç etme tiplerine(zincirleme/bireysel) veya göç etme amacına göre başa çıkma stratejileri de farklılaşmaktadır. Bu kapsamda şu noktalara yakından bakılmaktadır: (1) göç etme motivasyonu/tipi, (2) göç sonrası yaşam ve (3) evsizlik deneyimi(stratejiler). Çalışmanın kuramsal ve kavramsal çerçevesini ise dikey hareketlilik, enformalite ve başa çıkma stratejileri oluşturmaktadır. Araştırmada başa çıkma stratejileri ekonomik, sosyal ve kültürel sermaye ile mekân seçimi olmak üzere dört farklı açıdan ele alınmıştır. Bu bağlamda göçmenlerin evsizliğe karşı geliştirdikleri stratejilerin keşfedilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi ve anlatı deseni kullanılmış, yarı yapılandırılmış görüşme aracılığıyla iki kaynak gruptan veri toplanmıştır: (1) 18 yaş üzerindeki evsiz göçmen erkekler ve (2) STK ya da platform çatısı altında ya da bireysel olarak, formel ve enformel yollarla göçmen evsizlere yönelik hizmet üreten kişiler. Elde edilen veriler MAXQDA programında analiz edilmiştir. Bulguların bilimsel olarak Türkiye’de göçmen evsizliği alanında yeni araştırmalara kapı açması, toplumsal fayda anlamında ise göç/evsizlik alanında çalışan kamusal/sivil aktörlere politika yapım süreçlerini ve faaliyetlerini daha etkili kılmalarında yol göstermesi öngörülmektedir.