GRAFİK TASARIM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİ VE KURSİYERLERİN YASAL VE ETİK AÇIDAN ÖĞRENMELERİ GEREKEN BİLGİLERİN YAPILANDIRILMASI

Creative Commons License

UĞUR E., ÖZSOY S. A.

GRAFİK TASARIM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİ VE KURSİYERLERİN YASAL VE ETİK AÇIDAN ÖĞRENMELERİ GEREKEN BİLGİLERİN YAPILANDIRILMASI, cilt.4, sa.10, ss.599-612, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Ülkemizde 1990'lı yılların başından itibaren matbaacılık, yayıncılık ve reklamcılık alanlarına hizmet eden bilgisayar teknolojileri ve yazılımlarının hızla yaygınlık kazanması geleneksel grafik üretim sistemine çok farklı bir boyut getirmiştir. Sanatsal beceri kadar teknolojik becerinin de önemli olduğu bu yeni üretim biçimi ülkenin her noktasında hızla yerini almaya başlamıştır. İlerleyen yıllarda artan grafiker ihtiyacını karşılamak için kurslar, orta eğitim kurumlarında ve üniversitelerde bölümler açılmaya başlanmıştır. Sektörün talebini karşılamak için açılan eğitim kurumlarının altyapı eksiklikleri, gelen öğrencilerin hakkıyla sanatsal bir sınamadan geçirilmeden alınması hem sanatsal hem de teknik açıdan yetersiz mezunların verilmesine neden olmuştur. Hala bu durumun günümüzde de devam ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Yetersiz donanıma sahip grafiker, özellikle sanatsal boyutu olan çalışmalarda hemen kendini ele vermektedir. Zorlanılan veya büyük emekler harcanması gereken çalışmalarda siparişe cevap verebilmek adına taklit veya yoğun bir şekilde esinlenme yoluna başvurulabilmektedir. Yasal sınırlarını bilmeden veya kasıtlı olarak taklit yolunu seçen grafikerin hem kendini hem de tasarımını yaptıkları kurumu hukuki açıdan suçlu duruma düşürebilmektedirler. Bugün mahkemelerde bu konularda çok sayıda davalık durumun yaşandığını söyleyebiliriz. Böyle bir durumun baş sorumlusu tasarımı yapan grafiker olmaktadır. Kasıtlı yapan kişinin hukuki cezayı hak etmesi kadar, yasal sorumluluklarını bilmediği durumlarda da öğrenmediği için suçludur. Makalede, grafik tasarım çalışma sisteminde etik ve yasal açıdan bilinmesi gereken kavramlar ve konular grafik eğitimi alan öğrencilere yönelik bir oryantasyon eğitimi kapsamında verilebilecek şekilde ele alınmıştır.

Rapid expansion of computer technology and software, which has been serving the printing, publishing and advertising sectors since the early 1990s in our country has brought a very different dimension to the traditional graphic production system. This new mode of production, where artistic skill as well as technological skill are important, has begun to take its place in every corner of the country. In the following years, departments were opened in courses, secondary education institutions and universities to meet the growing need for graphics. The lack of infrastructure of the educational institutions opened to meet the demand of the industry caused the inadequate artistic and technically inadequate graduation of the incoming students to be taken without an artistic test. We can still say that this situation still continues today. The graphic designer with inadequate equipment is immediately self-evident, especially in works of artistic dimension. It can be imitated or intensely inspired in order to respond to the order when it is difficult or big work to be done. Without knowing their legal boundaries, or deliberately choosing a way to imitate, both the self and the institution they design can be criminalized in legal terms. Today in the courts we can say that there are many cases of defendants in these matters. The chief responsible for such a situation is the graphic designer. It is a criminal offender who does not know when he or she does not know the legal responsibilities as well as the legal penalty. In the study, the concepts that should be known ethically and legally in the graphic design working system and the subjects are discussed in the context of orientation training for students who are taking graphics education.