Akademik Veri Yönetim Sistemi
Shanghai International Conference on Social Science, Çin, 1 - 04 Ağustos 2012, ss.1350-1364
İsrailiyat, başta Yahudi kültüründen olmak üzere Hıristiyan, Fars, Hind, Orta Asya ve hatta Çin kültüründen İslam kültürüne geçmiş bilgilerin genel adıdır. Bu bilgiler daha çok İsrailoğulları diye bilinen Yahudilerden geçtiği için İsrailiyat diye isimlendirilmiştir. Ancak İslam’ın ortaya çıktığı bölge olan Orta Doğu’ya yakın olan diğer kültürlerden de önemli miktarda bilgi akışı olmuştur. Bilhassa bölgenin önemli bir dini olan Hıristiyanlıktan ve yine o zamanlar Hıristiyan bir toplum olan Bizans/Grek kültüründen de önemli miktarda bilgi ve haber İslam kültürüne girmiştir. Bunun yanında yine bölgenin önemli bir medeniyet ve kültür havzası olan İran kültürü, dünyanın en eski kültürlerinden birini oluşturan Hind ve Çin kültürü ve özellikle de Orta Asya bölgesinde yaşayan Türk/şaman kültürüne ait bazı kültürel unsurlar da bir ölçüde İslam kültür hazinesi arasındaki yerini almıştır.
İsraili haber ve bilgiler İslam’ın peygamberi Hz. Muhammed döneminden itibaren İslam kültürüne geçmeye başlamıştır. Bu dönemde ağırlıklı olarak Yahudi din kültürü Müslümanların ilgisini çekmiştir. Zira Kur’an, Yahudilerin geçmişinden, İsrailoğulları tarihinden, onların kutsal kitaplarından, peygamberlerinden ve diğer önemli şahsiyetlerinden sık sık bahsediyor, onlara ait bazı bilgiler sunuyordu. Kur’an’ın uzun uzadıya bahsetmeyip sadece temasta bulunduğu bu hususlarla ilgili geniş bilgi almak üzere Müslümanlar, aralarında yaşayan Yahudilere sorular soruyor, onların verdiği cevapları konuyla ilgili önemli bir bilgi olarak alıyorlardı. Daha sonraki dönemlerde İslam coğrafyasının gelişmesine ve genişlemesine paralel olarak yeni karşılaşılan kültürlerden de bilgi akımı meydana gelmeye başladı.
Pek çok İslami kaynaklarda yer alan İsraili haberlere zaman zaman tepkiler de gösterilmiştir. Bu konuda Müslümanların kutsal kitabı Kur’an ve yine Müslümanların peygamberi Hz. Muhammed olumlu veya olumsuz tepkiler ortaya koymuş, buna göre İsraili haberler karşısında takınılacak tavır konusunda bir çerçeve belirlenmiştir. Diğer Müslüman alimler de belirlenen bu çerçeve içerisinden bir takım tepkiler geliştirmişlerdir. Ancak öyle veya böyle bu israili haberler İslami kaynakların büyük bir kısmına girmiş, bu kaynakları okuyanlar üzerinde de ciddi bir etki meydana getirmiştir.
Bu cümleden olarak Müslüman Osmanlı halkının inanca dayalı kültürleri üzerinde de israiliyatın büyük bir etkisi olmuştur. Osmanlı halkının beslendiği ve bolca istifade ettiği dini kaynaklarda çok sayıda israili haber ve bilgi yer almıştır. Bu bilgiler çoğunlukla efsanevi bir nitelik arzettiği, insanın hayal gücünü süslediği ve idealini yansıttığı için halk tarafından büyük ilgi görmüştür. Bu ilgi onların dini kültürlerinin bu efsanevi bilgi ve haberler çerçevesinde şekillenmesinde oldukça etkili olmuştur.
İşte bu çalışmada bu hususlar etraflı bir şekilde ve örneklerle sunulacak, israiliyatın bu kültürler arasında bilgi akımını ve intikalini sağlayan bir köprü görevi gördüğü/görebileceği hususu üzerinde durulacaktır.
Israiliat (narrations from Jews) is the general name of the knowledge passed to the Islamic culture primarily from Jewish culture and after that Christian, Persian, Indian, Central Asian and even Chinese culture. As it consists mainly of the knowledge passed from Jewish culture, it’s called as Israiliat. However, there was a great information flow to this Israiliat knowledge from the other cultures in and around the Middle East region where Islam was born. Especially a lot of information and knowledge passed from Christianism which was one of the important religions of the region and from the Byzantine/ Grek culture which again embraced Christianism in that time as their religion. Besides that some cultural elements from the Persian culture which was an important culture and civilization pool for the region, Indian and Chinese culture which are one of the eldest cultures in the world and especially Turkish/Shaman culture living in the Central Asia region joined into the Islamic cultural treasure.
Israili knowledge and information started to pass to the Islamic culture even in the time of the prophet of Islam, Muhammed. In that time, the first Muslims were really so much interested in the Jewish culture. The reason of that was that Qur’an in many many places was giving us information about Jewish people’s past, Israili history, their holy books, prophets and important Israili people. But that information the Qur’an giving us was not a detailed information, it was just a reffering to those. Thus, the Muslims want to learn more about those went to the Jewish people living with them in that time and asked them questions about those referrings in the Qur’an and thought about their answers as an important resource. From time to time Jewish theologists were giving wide information about the referrings in the Qur’an to the Jewish history. Particularly, the Jewish people converted into Islam were the ones giving the most detailed information in those subjects.
In later periods, in paralell with the development and expansion of the Islamic geography, new knowledge from the cultures came across with the Islam started to enter into the Islamic culture. What we said above, about the entry of the different cultures into the Islam was happening in that periods.
From time to time, the Israiliat knowledge which has participated into the most of the Islamic resources was criticized heavily. About that the holy book of Muslims, Qur’an and the prophet of Muslims, Muhammed showed positive or negative reactions and according to that a frame of attitudes were founded on how to receive the Israilat knowledge. So, the other Islamic scholars made new critiques about the Israiliat, looking at it from this new frame perspective. Nevertheless, Israilat knowledge passed and participated into the most of the Islamic resources, and affected the people reading them.
From that angle, Israiliat had important effects on the belief dependant cultures of Ottoman public as most of it was Muslim too. And a lot of Israiliat knowledge and information were in the resources read and used by Ottoman Muslim public. As Israiliat knowledge included so much legendary stories, used lots of imagination and reflected the ideal of people, it was widely accepted in Ottoman public which was mostly illiterate. This interest into the Israiliat knowledge showed by Ottoman public affected and shaped so much their religous culture and causing it to become a legendary and traditional religion.
We’ll try to represent all what we said above in a more detailed and illustrated way in the symposium.