Göktaşlarında Yeryüzünün Kirleticileri Konusuna UUİ Uzay Tozu Ölçümü Girişimi ve Yer Laboratuvarı Toz Sayım Örnekleri

Esenoğlu H. H., Paçal F., Çakiris A., Şahin A. E., Aysal N., Kaygusuz E.

UAK-2024, 23. Ulusal Astronomi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 2 - 06 Eylül 2024, cilt.1, sa.1, ss.83-198

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.83-198
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yer tabanlı laboratuvarlardan (İÜ, İÜ–C, İBB, Acme-Kanada ve NASA) elde edilen göktaşı analiz sonuçlarının, Uluslararası Uzay İstasyonundan (UUİ) elde edilenlerden farklı olup olmayacağını belirlemek. Bu amaçla, UUİ uzay tozu ölçümü girişiminde bulunulmuş ve Yer laboratuvarı (İÜ Aziz Sancar Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsünden) toz sayım örnekleri alınmıştır. Çanakkale göktaşı (1) kimyasal ve petrografik özelliklerine göre sınıflandırılmıştır, (2) spektroskopik analizi ve (3) yapısal karakterizasyonu ortaya çıkartılmıştır, (4) petrografik özellikleri belirlenmiştir, (5) amino asitler araştırılmış ve (6) Silikat ve opak minerallerin petrografisi, mineral bileşimi ve mineral kimyası, polarizasyon mikroskobu, XRD, SEM ve LA-ICP-MS yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Toz sayım örnekleri, 6 farklı noktadan (toplamda 6×3=18), 2.5×7.5 cm boyutundaki lamlar ile 12-18 Temmuz 2023 tarihleri arasında 7 gün boyunca alınmıştır. Tozun kontrolü için de 19-25 Temmuz 2023 tarihleri arasında 7 gün süreliğine korumaya alınmıştır. Dünya laboratuvarlarından elde edilen şu sonuçlar, UUİ’nda elde edileceklerden farklı olup olmayacağını belirlemek ilginç olabilir: (1) 68 elementin yapısal karakterizasyonu ve bollukları belirlenmiştir. 6 elementin bollukları yüksek çıkmıştır. (2) Amino asit bollukları ile kararlı izotop ölçümleri belirlenmiştir. Eser miktar da olsa dört karbonlu 4 adet amino asit ve iki izotop bulunmuştur. (3) 8 adet ana oksit değerleri yüzde olarak belirlenmiştir. Primitif mantoya normalize çoklu element örümcek diyagramında 8 elementte zenginleşme ve 6 elementt de fakirleşme görülür. Kondrit normalize örümcek diyagramında 6 elementte hafif zenginleşme ve 7 elementte de hafif fakirleşme görülür.