Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. ULUSLARARASI TÜRK - RUS DÜNYASI AKADEMİK ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 12 - 14 Kasım 2021, ss.37-52
Zekai (Apaydın) Bey, Osmanlı Devleti’nde çeşitli mülki vazifelerde bulunmuş bir devlet görevlisidir. Millî Mücadele döneminde Adana Mebusu olarak I. TBMM’de yer almış, Londra ve Lozan konferanslarına katılan Türk heyetlerinde bulunmuştu. İkinci dönem seçimlerinde Aydın’dan mebus seçilen Zekai Bey, Cumhuriyet’in ilanından sonra Ziraat Vekili ve Londra Büyükelçisi olarak görev yapmıştı. 1925 yılında ise Moskova’ya büyükelçi unvanıyla tayin edilmişti. Zekai Bey’in yaklaşık iki buçuk yıl devam eden Moskova Büyükelçiliği, önemli iç ve dış olayların yaşandığı bir dönemde gerçekleşmişti. Hiç şüphesiz bu gelişmelerin en önemlisi, Türkiye ile Sovyet Rusya arasında Paris’te imzalanan antlaşmadır. Uzun yıllar devamlılığını koruyan ve iki devlet ilişkilerinin temelini oluşturan bu antlaşmanın yanı sıra ticaret ve seyrisefain gibi çeşitli alanlarda da müzakereler cereyan etmişti. Bahsedilen dönemlerde büyükelçilik vazifesini yürüten Zekai Bey, iki devlet arasındaki ilişkilerin yanı sıra Türkiye’nin diğer devletlerle olan münasebetlerinde de görevler almıştı. 1927 yılında yeniden mebus seçilmesiyle Zekai Bey’in Moskova’daki ilk büyükelçilik dönemi sona ermişti. Çalışmanın amacı, Türk-Sovyet ilişkilerinin önemli bir sürecinde Moskova’da Türkiye’yi temsil eden bir büyükelçinin faaliyetlerini açıklayıp bu dönemde meydana gelen gelişmeleri belirlemeye çalışmaktır. Konunun ilk defa müstakil ve kapsamlı olarak ele alınmasını amaçlayan bu çalışmada arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve telif eserlerden faydalanılacaktır.
Zekai (Apaydın) Bey was a civil servant who held various official positions in the Ottoman Empire. During the National Struggle, he took part in the First Grand National Assembly as Adana Deputy and participated in Turkish delegations attending the London and Lausanne conferences. Zekai Bey, who was elected as a deputy from Aydın in the second term elections, served as the Minister of Agriculture and London Ambassador after the proclamation of the Republic. In 1925, he was appointed ambassador to Moscow. Zekai Bey’s ambassadorship in Moscow, which lasted about two and a half years, took place at a time when important domestic and foreign events were taking place. Undoubtedly, the most important of these developments is the treaty signed in Paris between Turkey and Soviet Russia. In addition to this treaty, which has maintained its continuity for many years and formed the basis of the relations between the two states, negotiations also took place in various fields such as trade and navigation. Zekai Bey, who served as ambassador during the mentioned periods, also took part in relations between the two states as well as Turkey’s relations with other states. With his re-election as a deputy in 1927, Zekai Bey’s first ambassadorship term in Moscow came to an end. The aim of the study is to explain the activities of an ambassador representing Turkey in Moscow during an important process of Turkish-Soviet relations and to try to determine the developments that occurred during this period. Archival documents, periodicals and copyrighted works will be used in this study, which aims to address the issue in a detached and comprehensive manner for the first time.