Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBITAK Yayınları, Ankara, 2024
TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları dizisinde ilk basıldığı
1993’ten günümüze kadar yapılan 18 basımda
65.000 baskı sayısı ve 100.000’i aşan okura ulaştığını
düşündüğümüz, “Gökyüzünü Tanıyalım” adlı
kitabımızın tümüyle gözden geçirilmiş ve yeniden
yazılmış bu baskısı, bir dizi farklılıklar ve yenilikler
içermektedir:
1. Şimdiye kadarki baskılarda, 2 ses kaseti olarak
kitapla birlikte verilen artık kullanımdan kalkan ses
kasetleri yerine, bir hafıza çubuğuna, telefonunuza,
bilgisayarınıza indirilebilecek dosyalar durumuna
getirilmişlerdir. Eskisi gibi, İlkbahar/Yaz/Sonbahar/
Kış şeklinde farklı dosyalara ayrılan ses dosyalarımız,
kitaba dâhil edilen yeni takımyıldızları da içermektedir.
( https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/dergimiz/gokyuzunu-
taniyalim-tubitak-populer-bilim-kitaplari)
2. Gökyüzündeki tüm takımyıldızlar, bunların astronomlarca
kabul edilmiş sınırları ve Türkçe adlarının
Kuzey ve Güney Yarıküreler ayrımı ile resmedildiği
tüm Gökküre Takımyıldızlar Haritası, arka yüzünde
her aydaki gökyüzü görünümü ile birlikte sunulmaktadır.
Bu değişikliklerdeki hedefimiz; 1999 ve 2006 yıllarında
ülkemizin bazı yerlerinden gözlenen Tam
Güneş Tutulmaları, ülkemizde de geniş şekilde ve
çok yaratıcı etkinliklerle 2009’da kutlanan Dünya
Astronomi Yılı (DAY-2009) ve yine çok yaygın şekilde
ülkemizden de izlenen 2012 Venüs Geçişi ve
2019 Merkür Geçişi olayları sonrasında gözle görülür
şekilde artan gökyüzü ilgisi ve meraklılarına
“başucu kitabı” niteliğiyle hizmet edecek bir kaynak
oluşturmak ve ülkemizdeki büyük-küçük her
yaştaki gökyüzü meraklılarına çok daha iyi hizmet
edebilme amacına biraz daha yaklaşmaktır. Hubble
Uzay Teleskobu, Spitzer ve James Webb Kızılötesi
Teleskoplarının çalışmaya başlaması gökyüzüne
olan ilgiyi oldukça arttırmıştır.
TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları arasında basılmazdan
önce ilk baskıları, yazarların, 1991 ve 1992’de
Marmara Araştırma Merkezi’ne görev yaptığı sırada
Uzay Bilimleri Bölümü’nce yapıldı ve gördüğü yoğun
ilgi üzerine TÜBİTAK’ın Popüler Bilim Kitapları
dizisinde genişletilmiş hâliyle basımına daha yüksek
kalitede ve yüksek sayılarda geçildi. Böylece
defalarca basım, dağıtım ve okunma rakamlarına
ulaşıldı. Kitabımız hakkında, özellikle okurlarımızdan
aldığımız geri-bildirimler, eserin sadece öğretmenler,
öğrenciler ve amatör astronomlar arasında
değil, anne-babalar ile gökyüzüne merak duyan çocukları
arasında da beklenmedik yoğun bir köprü
oluşturduğunu gösteriyor. Bu ilginin, sayıları giderek
artan ilk ve ortaöğretim okullarının kendi gözlemevlerini
ve yıldızevlerini (planetaryum) açmalarına,
programlarına astronomi dersleri koymalarına,
çeşitli boy ve tiplerde teleskopları ders araçları olarak
kullanmaya başlamalarına vesile olduğunu; öğretmen,
yönetici ve sorumlulara esin ve öğrenciler
için yoğun bir heyecan kaynağı durumuna geldiğini
de gördük. Aynı dönemde, üniversiteler dâhil tüm
orta öğretim okullarında onlarca astronomi ve uzay
kulüpleri kuruldu. Birçok okulumuzda (seçmeli olarak
da olsa), Astronomi ve Uzay Bilimleri dersleri
tekrar ilgi görmeye başladı. Hatta bazı özel girişimcilerin
gezici ve sabit yıldızevleri ile yüzlerce okul
ve ortamda binlerce izleyiciye gösteriler sunmakta
olduklarını da mutlulukla izliyoruz. Son dönemlerde
de yerel yönetimlerin (belediyelerin) açma yarışına
ÖNSÖZ
16
GÖKYÜZÜNÜ TANIYALIM
girdikleri Bilim Merkezleri, çoğunlukla, bir yıldızevi
ve/veya teleskop da içermektedir (bunların sayısı
2024 başlarında 50'yi aşmış durumdadır!) Öte
yandan özel girişimcilerin Teleskop, Gözlemevi,
Yıldızevi-Gökevi, Bilim Merkezi ve bunların tüm aksesuarlarını
üretme temelinde yeni bir ticari alanın
da oluştuğunu mutlulukla izliyoruz. TÜBİTAK ise
Türkiye’de bilim merkezlerini yaygınlaştırarak bilimsel
düşüncenin gelişmesini ve bilim kültürüne
ulaşılmasını kolaylaştırmakta, topluma düşünen
ve sorgulayan öncü bireyler kazandırarak yeni bir
vizyon sunmayı ve Türkiye’deki bilimsel birikime,
ihtiyaç duyduğu sıçramayı yaptırmayı amaçlamaktadır.
Ülkemizin tüm illerinde kurulacağı duyurulan
ve hızla hayata geçmeye başlayan bilim merkezleri
de astronomi ve uzay alanında mükemmel eğitim
ve ilgi odakları oluşturacaktır.
Tüm bu nedenlerle, kitabımızda Türkiye’deki gözlemevleri,
yıldızevleri ve bilim merkezleri de kısaca
tanıtıldı. Ayrıca gökyüzünü tanımayı ve izlemeyi yaşam
biçimlerine ve projelerine yansıtan çok sayıda
beklenmedik öyküden de haberdar olduk. Bunlar
arasında, kitabımızın, özellikle ülkemizde giderek
yayılan “Mavi Yolculuk” programlarının da vazgeçilmezleri
arasına girdiğini öğrenmek, bu gezilerin
düzenleyicilerinden ve yıldız-sever gemi kaptanlarımızdan
geri bildirimler almış olmak, bizler için özellikle
teşvik edici ve ilgi çekici idi! Hekimlerimizin de
Astronomi ilgileri arasında Gökyüzünü Tanıyalım
kitabımız bir el kitabı olmuş durumda!
Kitabımızdaki diğer bir önemli yenilik ise (anlatımlarımız
ağırlıklı olarak çıplak gözle yapılacak gözlemlere
odaklı olmakla birlikte) artan gözlem aracı
sahibi gökyüzü meraklılarını dikkate alarak, dürbün
ve teleskop sahibi okuyucularımızın da çok yararlı
bulacağı bölümler ve bilgiler eklenmesidir. Bu
amaçla hazırlanan bölümleri ve özel bilgileri, gökyüzü
haritalarını ve kitabımızın eklerini çok yararlı
bulacaklarından eminiz.
Çeşitli basılı, sesli ve görsel ortamlarda; medyamızda
tartışılan uzay ve gökyüzü ile ilgili bazı konular
hakkında, bilimsel olarak doğru ve ilginç bilgiler
sunmaktayız. Örneğin, "yıldız falı" ve astrolojinin anlam
ve içyüzünü, bunlara ilginin tarihsel, sosyolojik/
psikolojik neden ve kökenlerini, astronomi/astroloji
ilişkileri ile farklarını ve UFO olaylarının perde arkasını
açıklayan bölümleri belirtebiliriz. Ayrıca son yıllarda
sık sık güncel tartışma konuları hâline gelen meteorlar,
göktaşları (meteoritler), kuyrukluyıldızlar, Güneş
ve Ay tutulmaları, gezegen geçişleri, başka dünyalarda
yaşam olasılıkları, SETI çalışmaları ve güneş-ötesi
gezegen araştırmaları (ötegezegenler-exoplanets)
hakkında da temel ve güncel bilgiler içeren; yeri geldiğinde,
Türk ve İslam tarihinden örneklerin ele alındığı
bölümleri de zevkle okuyacağınızı düşünüyoruz.
Son dönemlerin yeni bir gelişmesi olmakla birlikte
hızla kullanımı yaygınlaşmış “akıllı telefonlar” ve
benzeri cihazlar da gökyüzü meraklıları için zengin
uygulamalar sunmaktadır. Yeri geldiğinde, bu tür
yardımcılardan nasıl yararlanılabileceği özet olarak
verilmektedir. Uzay ve bilgi çağının içinde yaşıyoruz.
Medya da gökyüzü, uzay ve ilgili konularla
dolu. Bu bilgi bombardımanı altında gelişmeleri
doğru yerlerine oturtmak, daha iyi anlamak için kitabımızla
eklerimizin çok yararlı olacağını düşünüyoruz.
Bu sebeple çıkacağınız gökyüzü gezilerinde
hepinize mutlu ve doyurucu yolculuklar diliyoruz.
Son olarak kitabımızın, gösterilen ilgi ve astronomi
konusunda neredeyse bir klasik kitap olabilmesi
için okurlarımıza “özenli baskı, uygun fiyat” politikası
ile yüksek okur sayılarına ulaşılmasını sağlayan
TÜBİTAK’a ve Popüler Bilim Kitapları’nın tüm yönetici
ve çalışanlarına teşekkürlerimizi sunuyoruz.