Akademik Veri Yönetim Sistemi
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, cilt.29, sa.29, ss.1289-1300, 2022 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmada Türkçede denk (correspond) /eşdeğerli (equivalent) yapılar ele alınmıştır. Söz diziminde eş zamanlı süreçte birbirinin yerine kullanılabilen ve art zamanlı süreçte ise birinin yerini alan yapılar üzerinde durulmuştur. Denklik (correspondence) ortak bir ana dilden doğmuş diller veya uzun süreli komşu diller arasında bir sesbirim veya bir biçimbirimin bir başka sesbirime veya biçimbirime karşılık gelmesi şeklinde tanımlanır. Denklik genellikle diller arasındaki karşılaştırmalı çalışmaların bir konusudur. Ancak bir dilin lehçe ve şivelerinde ortaya çıkan düzenli ses değişmeleri de denklik sayılabilir, çünkü bu seslerin anlam ayırıcı nitelikleri yoktur. Birbirinin yerine aynı işlev ve anlamda kullanılabilen eş anlamlı sözcükler, söz öbekleri ve cümleler birbirleriyle eş değerlidir. Sözcükte ve söz diziminde eş değerlilik konusu eş zamanlı ve art zamanlı yöntemlerle incelenir. Bu makalede Türkçede söz diziminde görülen eş değerli yapıların bir kısmı ele alınmış ve bunların ortaya çıkış sebepleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Makalede Türkçenin tarihî dönemlerine ait eserlerden çeşitli örnekler verilmiştir. Makaledeki örnekler bu dönemlere ait bütün yapıları kapsamıyor olsa da kavrama genel bir bakış açısı kazandırmak itibarıyla yeterli görülmüştür. Cümlede eşdeğerlik üzerine yapılacak kapsamlı araştırmalar Türkoloji çalışmalarına ve yabancılara Türkçe öğretimi alanına değerli katkılar verebilir.
Anahtar Kelimeler: Denklik, Eş değerlilik, Söz Dizimi, Türk Dili.