Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜRKİYE’DE BEŞERİ COĞRAFYA, İsmet Akova, Editör, Istanbul University Press, İstanbul, ss.81-102, 2024
Bu bölümde bir asırlık dönemde Türkiye’deki şehirler ve şehirleşme pratiklerindeki değişimler ele alınmışır.
Ülkemizde yüz yıl içerisinde şehirleşme oranı %20’lerden %90’lara ulaşmıştır. Bu ölçüde büyük bir değişim
ekonomik, sosyal, siyasi ve mekânsal açıdan birçok değişikliği ve problemi beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla
ülkemizdeki şehirleşmenin incelenmesi bu değişim ve problemlerin de anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Türkiye’deki
şehirleşme hem mekânsal hem de zamansal açıdan geniş bir konu olduğundan çalışmada Türkiye’deki şehirleşme
ile alakalı genel çıkarımlara ve şehirlerin hiyerarşik durumlarına odaklanılmıştır. Türkiye şehirlerine ait sayısal
verilerden yararlanılarak ülke genelindeki şehirler farklı zaman aralıklarında haritalandırılmış, sonuçlar tablo ve
grafiklerle özetlenmiştir. Cumhuriyet dönemindeki şehirleri ve şehirleşme pratiklerini daha iyi anlamlandırabilmek
için Türkiye’nin şehirleşme süreci üç ana başlık altında ele alınmıştır. Bunlardan ilki Cumhuriyetin kuruluşundan
1950’li yıllara kadarki dönemdir. Bu dönemde şehirlerin büyük çoğunluğu yerel merkezler durumunda olup hiçbir
şehrin nüfusu bir milyonun üzerinde değildir. 1950’li yıllardan itibaren kırlardan şehirlere yapılan yoğun göçler ile
birlikte ülke çapında şehirleşme oranı artmış ve büyük şehirler hızlı bir şekilde büyümeye başlamıştır. 1950’li
yıllardan 1980’lerin sonuna kadar geçen bu hızlı şehirleşme dönemi, büyük şehirlerin gecekondulaşma,
kentlileşememe gibi sosyolojik ve mekânsal problemler ile beraber tartışıldığı bir dönemdir. 1990 yılından günümüze
kadar geçen süre içerisinde şehirleşme hızımız bir önceki döneme göre düşmüştür. İçinde bulunduğumuz bu
dönemde var olan şehirler büyümekte bunun yanı sıra kırsal karakterli yerleşmeler eskisinden daha hızlı bir şekilde
kentsel fonksiyonlar üstlenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Türkiye’de Şehirleşme, Türkiye’de Şehirler, Türkiye Nüfusu
Cities in Türkiye and developments in urbanization methods over a century will be explored in this section. In
a century, Türkiye’s urbanization rate has risen from 20% to 90%. Such a significant shift has resulted in several
changes and issues in economic, social, political, and geographical dimensions. Examining urbanization in Türkiye can thus help to better comprehend the developments and difficulties highlighted above. The study focuses on the
general consequences of urbanization in Türkiye and the hierarchical position of cities because urbanization in
Türkiye is a vast issue both physically and chronologically. Cities around the country were mapped at different time
intervals using statistical data from Turkish cities, and the findings were presented with tables and graphs. Türkiye’s
urbanization process has been analyzed under three primary themes in order to better understand cities and
urbanization practices throughout the Republican era. The first covers the years 1923 to the 1950s. During this time
period, the bulk of cities were local centers, and none of our cities had a population of more than one million people.
With the intensive movement from the rural to the metropolis since the 1950s, the rate of urbanization has grown
throughout the country, and the large cities have begun to expand fast. It is during this time of rapid urbanization,
which lasted from the 1950s through the end of the 1980s, that issues related to squatting, urbanization, and huge
cities are explored. Our rate of urbanization has slowed down after 1990 compared to the earlier time period.
Existing cities are expanding throughout this time, and rural communities are rapidly assuming urban functions.
Keywords: Urbanization in Türkiye, Cities in Türkiye, Population of Türkiye