Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ölümünün 100. Yılında Frege Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 11 - 12 Aralık 2025, ss.11-12, (Özet Bildiri)
Philip Edward Bertrand Jourdain (1879–1919), 20. yüzyılın başında matematiksel mantık, matematiğin temelleri ve bilim tarihi alanlarında önemli çalışmalar yapmış olmasına karşın günümüzde oldukça az bilinen bir bilim insanıdır. Jourdain, kısa yaşamı boyunca Frege, Russell, Whitehead gibi dönemin önde gelen mantıkçı ve matematikçileriyle kapsamlı yazışmalar sürdüren; Frege, Russell ve Peano’nun çalışmalarına ilişkin erken dönemin en kavrayışlı yorumcularından biridir. Frege ile Jourdain yazışmaları 1902-1914 yılları arasında gerçekleşmiştir. Bu yazışmalar Russell paradoksuyla yüzleşen Frege’nin düşünsel sarsıntılarını içerdiği kadar onun matematiksel mantığa yaptığı katkıları da göz önüne serer. Bu açıdan yazışmalar Frege’nin mantık dizgesinin erken dönemde nasıl karşılandığını ve ne gibi zorluklarla yüzleştiğini gösteren birinci elden bir kaynaktır. Yazışmaların merkezinde, Jourdain'in salt bir okuyucu olmaktan öte, Frege’nin dizgesinin kurucu noktalarına yönelik sorgulayıcı yaklaşımıyla ortaya çıkan ve Frege’nin mantıksal dizgesini titiz biçimde savunuşundaki gerilim yatmaktadır. Jourdain’in soruları, Frege’yi anlam (Sinn) ve gönderim (Bedeutung) ayrımı, Begriffsschrift’ten Grundgesetze’ye taşınan sıralama ilişkisi, kavram (Begriff) ile nesne (Gegenstand) arasındaki ayrım ve işlevlerin (Funktionen) “doymamış” yapısı gibi öğretilerini savunmaya zorlamıştır. Frege’nin verdiği yanıtlar ise bu kavramların kendi felsefesinin “kilit noktaları” olduğunu bildiren bir savunudur. Özcesi bu mektuplaşmalar, Jourdain’in sorgulamalarına karşı Frege’nin dizgesinin zorlu yönlerine yönelik dirençli açıklamalara yer vermesi ve felsefi sürekliliğinin izlenmesi bakımından ilgi çekicidir.
Philip Edward Bertrand Jourdain (1879–1919), despite his significant contributions to mathematical logic, the foundations of mathematics, and the history of science in the early twentieth century, remains a comparatively little-known figure today. Throughout his short life, Jourdain maintained extensive correspondence with leading logicians and mathematicians such as Frege, Russell, and Whitehead, and he stands as one of the most perceptive early interpreters of the work of Frege, Russell, and Peano. The correspondence between Frege and Jourdain, which took place between 1902 and 1914, not only documents Frege’s intellectual turmoil in the face of Russell’s paradox but also illuminates the nature and scope of his contributions to mathematical logic. In this respect, the letters constitute a first-hand resource that reveals how Frege’s logical system was received in its early period and what kinds of difficulties it encountered. At the center of this exchange lies the tension between Jourdain’s probing approach—one that goes well beyond the stance of a mere reader by questioning the foundational points of Frege’s system—and Frege’s meticulous attempts to defend the integrity of his logical architecture. Jourdain’s questions compelled Frege to articulate and uphold key elements of his doctrines, including the distinction between sense (Sinn) and reference (Bedeutung), the ordering relation carried from the Begriffsschrift into the Grundgesetze, the distinction between concept (Begriff) and object (Gegenstand), and the “unsaturated” nature of functions (Funktionen). Frege’s responses amount to a sustained defense that underscores these notions as “pivotal points” of his philosophy. In sum, this correspondence is noteworthy for the way Frege offers resilient and clarifying explanations of the more challenging aspects of his system in response to Jourdain’s persistent inquiries, thereby allowing the continuity and development of his philosophical project to be traced with unusual clarity.