Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ravza Yayınevi, İstanbul, 2023
İctihad, İslam dininde hükme ulaşmak için çaba sarf etmek anlamına gelen genel bir kavramdır. İctihad, sahâbe döneminden itibaren bu anlamıyla kullanılmış ve kabul görmüştür. Ancak fıkıh ilminin sistemleşmeye başlaması ile ictihad fıkıhta bir usûl teorisi olarak ortaya konulmuş tanım ve kapsamı bu doğrultuda ortaya koyulmuştur. İslam âlimleri arasında ictihad hakkında bazı ihtilaflar bulunmaktadır. Fıkıh âlimleri ictihad (kıyas) teorisi hakkındaki görüşlerini savunurken ayet ve hadislerden deliller sunmuş ve bu görüşe yöneltilen itirazlara cevap vermişlerdir. Bu çalışmada ele alınacak Muâz hadisi de ictihadı savunan usûl âlimlerinin dellilerinden birini teşkil etmektedir.
Bir giriş ve üç bölümden oluşan bu çalışmanın konusu ictihadın temellendirilmesi için kullanılan Muâz hadisidir. Çalışmada ictihad ve ilişkili kavramlar hakkında bilgi verilip ictihad teorisini kabul edenler ile reddenlerin görüşleri ve delilleri ele alınacaktır. Bu deliller arasında yer alan Muâz hadisinin sened ve metni kaynaklarda tespit edilerek hadisin sıhhati hakkındaki görüşler hadis ilmi çerçevesinde değerlendirilecektir. Ayrıca fıkıh ve usûl eserlerinde hadisin dayanak olarak kullanıldığı konular, hadis hakkındaki eleştiriler ve usûl âlimlerinin bu eleştirilere verdiği cevaplar ele alınmıştır. Bu çalışma fıkıh âlimlerinin ortaya attığı teoriye dayanak olarak bir hadisi kullanma anlayışlarını, fıkıh âlimleri ve hadis âlimlerinin hadisi ele alırken esas aldıkları usûllerin farklılığını, bir dayanak olarak yaklaşılan hadisin tarihi seyrini ortaya koyma fırsatı sunacaktır.
Elinizdeki bu çalışma 2018 yılında yüksek lisans tezi olarak sunulmuş, başlık ve içerik düzenlemeleri ile gözden geçirilmiş ve kitaba dönüştürülmüştür. Tez sürecinde kıymetli tavsiyeleri ile destek olan danışmanım Prof. Dr. Hüseyin Hansu hocama teşekkür ederim. Çalışmayı okuyup katkıda bulunan değerli dostum Ali Sever’e teşekkürü bir borç bilirim. Son olarak destekleriyle her zaman yanımda olan kıymetli eşime, çocuklarıma, anne ve babama şükranlarımı sunarım.