RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.34, ss.1330-1339, 2023 (Hakemli Dergi)
Sovyet döneminde hayatın her alanında değişimler yaşanmıştır. İnsanı dönüştürmeye, başka bir
ifadeyle Sovyet insanını oluşturmaya yönelik her türlü çaba gösterilmiştir. Dönemin yeni insan tipini
oluşturmak amacıyla yaratılan yeni ve totaliter Sovyet dili, aynı anda hem iletişim hem de bir baskı
aracı olarak ortaya çıkmıştır. Merkezî dil politikasıyla sistemli bir şekilde düzenlenen, toplum
hayatının tüm alanlarını kontrol altına alan bu totaliter dil, özel bir repertuara ve dayatmacı ideolojik
bir etkiye sahip olmuştur. Baskıcı devletin sınırları içerisinde işlevsel kılınmış totaliter dilin
söylemlerinde folklora da yer verilmiştir. Folklorun ideolojik rolü, halkın yarattığı eserlerin halkın
sesi (vox populi) metaforuyla ifade edilebileceği ve geniş kitleler arasında parti görüşlerinin
propagandasına önemli katkı sağlayabileceği görüşlerine dayalı olarak belirlenmiştir. Folklorun bir
alt türü olan atasözlerinin doğal konuşma sürecinde ortaya çıktıkları söylemine karşın, 1930’lu
yıllarda Sovyetler Birliği’nde bunların suni bir şekilde yaratılması yaygın hale gelmiştir. İktidarın
amaçları doğrultusunda oluşturulan atasözleri, din karşıtı ve yeni siyasi sistemin lehine propaganda
aracı olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada ideoloji-folklor bağlamında propaganda potansiyeli yüksek
olan Sovyet sözde atasözleri incelenmektedir. Belge tarama, içerik analizi ve karşılaştırma yöntemleri
kullanılarak atasözü tanımları, Sovyet döneminin ve dilinin özellikleri, Sovyet atasözlerinin yaratılma
nedenleri, yapısal, anlamsal ve işlevsel özellikleri örneklerle ele alınmıştır.
During the Soviet period, there were changes in every aspect of life. Every effort was made to
transform individuals, or in other words, to create the Soviet man. This new and totalitarian Soviet
language, shaped to mold the new human archetype of the period, emerged as both a means of
communication and a tool of oppression. This totalitarian language was systematically regulated by
a centralized language policy, exerting control over all aspects of societal life. It possessed a specific
repertoire and imposed ideological influence. Folklore also played a role in the discourse of this
totalitarian language, functioning within the boundaries of the totalitarian state. The ideological role
of folklore was based on the notion that works created by the people could metaphorically express the
voice of the people (vox populi) and significantly contribute to the propaganda of party views among
the masses. Despite the claim that proverbs, a subgenre of folklore, emerged naturally in speech, their
artificial creation became common in the Soviet Union in the 1930s. Proverbs intentionally created
by the authorities were used as tools to propagate anti-religious and pro-new political system
messages in a deliberate manner. This study focuses on examining Soviet pseudo-proverbs that have a high potential for propaganda within the ideology-folklore context. The study utilizes document
scanning, content analysis, and comparative methods to examine proverb definitions, characteristics
of the Soviet era and Soviet language, reasons for the creation of Soviet proverbs, as well as their
structural, semantic, and functional features using examples.