Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dijital Demokrasi, Serdar ÇİL, Editör, Eğitim Kitabevi, İstanbul, ss.151-172, 2022
Kamusal alan kavramı oldukça geniş bir çalışma alanını kapsayan ve birçok alan için farklı görüş ve bakış açıları sağlayan bir çatı kavramdır. Kavrama yüklenen anlamlar uzun bir tarihsel perspektifte Antik Yunan’dan günümüze kadar çeşitlenerek gelmiştir. Yüzyıllar içerisinde değişen sosyo-ekonomik ve politik yapılanmalar kamusal alan kavramsallaştırmasına yeni boyutlar kazandırmış, farklı alanlar üzerinden tartışılmasına zemin oluşturmuştur. Özellikle kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve bilgi-iletişim teknolojilerinin gelişmesi kamusal alan kavramının teknolojiyle ilintili ve ilişkili bir şekilde değerlendirilmesinde de etkili olmuştur. 18. yy. dan itibaren farklılaşan devlet yapılanmasının medya ayağı olan kamusal yayıncılık faaliyetleri her ne kadar kamusal alanla ilişkilendirilip onun üzerinden temellendirilse de kamu yayıncılığı bir kamusal alan oluşturma noktasında yetersiz kalmıştır. Yeni medya teknolojilerinin gelişimiyle birlikte ise katılımcı kültür oluşmaya başlamış ve aktif hale gelen izlerkitle, yeni medya aracılı kamusal alan tartışmalarının temeline oturtulmuştur. Bu çalışma geleneksel yayıncılık anlayışıyla ortaya çıkan ve yeni medyanın getirdiği dönüşümleri klasik yayıncılık pratiğiyle bütünleştiren, sürdürülebilir yatay örgütlenmiş bir iş modeli ile varlığını sürdüren Açık Radyo’nun kamusallık potansiyelini tartışmaktadır. Açık Radyo, gerek ekonomik ve örgütsel yapılanması, gerek içerik üretimi ve dinleyiciyle kurduğu ilişki açısından kamusal alan bağlamında değerlendirilmeye uygun görülmüştür. Yeni medya çalışmalarında kamusallık ve kamusal alan kavramları kullanılmaya başlandığından bu yana tartışma konusu olmaktadır. Bu nedenle bu çalışma yeni medya olanaklarını kullanan ve geleneksel medya aracı olma özelliklerinden vazgeçmemiş bir aracın ‘kamusallık denemesini’ tartışması açısından önemlidir. Yeni medya çalışmaları literatüründe radyo ile ilgili incelemelerin çok yoğun olmadığı saptanmıştır. Sedat Özel’in (2014) “Yeni Medya Çağında Radyoların Dönüşümü” adlı çalışması tarihsel süreç içerisinde bu dönüşümü sunması açısından önemlidir. Yine Özel’in (2020) daha yeni tarihli “Radyoda Dijitalleşme: Sektör İçin Yarını Anlamak” adlı çalışması da yakınsama kavramının, araç olarak radyoyu ve dinleyicisini dönüştürmesine odaklanmaktadır. Mihalis Kuyucu’nun (2017) “Yeni Medya ve Radyonun Yakınsaması: Mobil Radyo Uygulamaları Akustik Fm Örneği” adlı çalışması ise bir radyo özelinde dijitalleşme sürecini irdelemiştir.
Radyo üzerine yapılan çalışmalar onu bir fenomen olarak ele almaktan çok radyonun teknolojik gelişimine ve uyum sürecine odaklanmaktadır. Açık Radyo özelinde yapılan çalışmalar ise oldukça nadir görülmektedir. Özgür Birsen’in (2011) “Türkiye Radyoculuğunda Alternatif Yayıncılık Arayışları: Açık Radyo Örneği” adlı çalışması ve Nilce Bıçakçıoğlu’nun (2018) “Bir iş Modeli Olarak Topluluk Radyosu: Açık Radyo Vaka Çalışması” adlı yüksek lisans tezi, çalışma konusu olarak Açık Radyo’yu ele almış ve farklı açılardan analiz etmişlerdir. Bu çalışma ise Açık Radyo’yu hem yeni medyanın olanakları üzerinden hem de yayıncılık faaliyetleri açısından kamusallık bağlamında analiz etmesi nedeniyle önem taşımaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde kavram olarak kamusal alanın sınırlılıkları çizilmiştir. Sonrasında kamusal alanın tarihsel süreç içerisinde yaşadığı dönüşümler kuramcılar aracılığıyla değerlendirilmiş ve yeni medya aracılığıyla dönüşümü ve sınırlılıkları belirtilmiştir. Çalışmanın sonraki aşamasında araştırmanın amacı bildirilerek bu amaç doğrultusunda durum analizi yapılmış, inceleme yapılırken nasıl bir yöntem kullanıldığı ve çalışmanın alanyazına katkısı kısaca belirtilmiştir. Durum analizi ile elde edilen veriler ışığında düzenlenen bulgular ve sonuç aşamasında ise Açık Radyo’nun alternatif yayıncılık koşulları üzerinden detaylı bir tanımlaması yapılmış ve belirli alt başlıklar dâhilinde kamusallık potansiyeli ile sınırlılıkları irdelenmiştir.