Akademik Veri Yönetim Sistemi
18. Ulusal Sinirbilim Kongresi, Ankara, Türkiye, 6 - 09 Kasım 2020, ss.91
GİRİŞ VE AMAÇ:Tipik Alzheimer hastalığı (AH), çekirdek olarak medyal temporal lob ve hippokampus atrofisiyle
karakterize, ilerleyici kognitif bozukluğun eşlik ettiği nörodejeneratif bir hastalıktır. Bu ilerleyici nörodejenerasyon
beyin görüntülerindeki çekirdek yapılardan başlayıp yayılan yapısal değişikliklerle izlenebilmektedir. Gri maddede
hacimsel değişikliklerin görüldüğü alanlar ile fonksiyonel manyetik rezonans görüntülemeden (fMRI) elde edilen
işlevsel sinyaller arasındaki ilintinin araştırılması AH’nın nörobiyolojisini değerlendirmek için önem taşımaktadır. Bu
çalışmada, beyindeki gri madde hacim değişiklikleri ile fMRI’daki kan oksijen seviyesine bağlı (BOLD) sinyalin yavaş
salınımları (ALFF-Amplitude of Low Frequency Fluctuations) arasındaki ilişki araştırılmıştır.
YÖNTEM:Çalışma grubu, ortalama eğitim, cinsiyet ve yaş açısından birbiriyle uyumlu 21 erken evre Alzheimer hastalığı demansı (AHD) tanılı katılımcı ve 33 sağlıklı kontrolden (SK) oluşturulmuştur. Her bir voksele ait ALFF değerleri, CONN (https://web.conn-toolbox.org/) yazılım paketi ile ön-işlemesi gerçekleştirilen fMRI verilerinden AFNI
(https://afni.nimh.nih.gov/) programı kullanılarak elde edilmiştir. Gri madde hacimleri voksel temelli CAT12 (http://
www.neuro.uni-jena.de/cat/) yazılım paketi kullanılarak hesaplanmıştır. Fonksiyonel ve yapısal veriler iki grup
arasında t-test ile karşılaştırılmıştır. Fonksiyonel verilerin karşılaştırmasında küme oluşturma eşiği puncorr<0,001
ve küme seviyesindeki anlamlılık eşiği pFWE<0,05, yapısal verilerin karşılaştırılmasında ise küme oluşturma eşiği
puncorr<10-6 ve küme seviyesindeki anlamlılık eşiği pFWE<0,05 seçilmiştir. Bunlara ek olarak sadece voksel sayısı
100’den büyük olan kümeler ele alınmıştır.
BULGULAR:AHD’de fonksiyonel ve yapısal olarak anlamlı değişiklik gösteren bölgelerdeki örtüşmeler, sol hemisferde parahippokampal girus, hippokampus, amigdala ve sağ hemisferde temporal kutup, parahippokampal girus,
hippokampus olarak tespit edilmiştir. Bu bölgelerde AHD’de SK’ya kıyasla hacim kaybı görülürken ALFF değerlerinde ise anlamlı artış saptanmıştır.
TARTIŞMA VE SONUÇ:Literatürde Alzheimer hastalığında fMRI sinyalinde entegrasyonu yansıttığı düşünülen fonksiyonel bağlantısallık değerlerinin nörodejenerasyon gözlenen bölgelerde azaldığı bildirilirken, çalışmamızın sonuçları bu bölgelerdeki fMRI sinyallerinin salınım genliklerinin azalmadığını, tam tersine arttığını göstermiştir. Nörodejenerasyon alanlarında BOLD salınımlarının genliğinde saptadığımız artışın entegrasyonu bozulan nöral devrelerin
kompansatuvar veya disfonksiyonel etkinliklerine bağlı olabileceği düşünülmektedir.
Bu çalışma, TÜBİTAK ARDEB (Proje No: 114E053) ve BAP (İÜ-BAP Proje No: 1567/42362) tarafından desteklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Alzheimer hastalığı, ALFF, voksel tabanlı morfometri, manyetik rezonans görüntüleme