Akademik Veri Yönetim Sistemi
Geçmisten Günümüze Uluslararası Dinî Musiki Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Şüayip Özdemir Ayşegül Gün, Editör, Amasya Üniversitesi , Amasya, ss.583-590, 2017
Türk Din Mûsikîsi’nin iki temel başlıklarından birisi “Câmî Mûsikîsi” diğeri ise “Tekke Mûsikîsi”dir. Bu iki
başlık birbirinden farklı formların yanı sıra ortak bazı formları da ihtiva etmektedir. Câmî mûsikîsinde,
camide yapılan ibadetlerle alakalı sesli icralar merkeze alındığı için enstrüman kullanılmaz ve namazla
ilgili bölümler doğaçlama olup, bestelenmeksizin zâhidâne bir üslup içerisinde icrâ edilir. İlâhî neşve ve
ritim duygusunun hâkim olduğu Tekke mûsikîsinde ise; bestelenmiş formlar çoğunlukla, Ney, Rebab,
Keman, Kudüm, Mazhar, Bendir, Halile, Def ve benzeri enstrümanlar eşliğinde seslendirilmektedir.
Gerek Câmî ve gerekse Tekke mûsikîsi formları din-mûsikî ilişkisi açısından her zaman tartışmalara
konu olmuştur. Câmî Mûsikîsi formları içerisinde önemli bir yere sahip olan “Kıraat” bunların başında
gelmektedir. Bu durum Tekke Mûsikîsi formları için de geçerliliğini korumaktadır. Dînî içeriğe sahip
metinlerin besteli olarak enstrüman eşliğinde müzikal bir tavırla seslendirilmesi tartışmaların odak
noktasını oluşturmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm âyetlerinin bestelenmesi ve enstrüman eşliğinde
seslendirilmesi konusu İslâm geleneğinde, en başından beri onaylanmayan ve uygulama bakımından
da karşılığı olmayan bir durumdur. Bu bakımdan, tartışmaya konu olan dînî muhtevâya sahip metinleri
iki ayrı açıdan ele almakta yarar vardır. Evvela, dîni metinlerin (Kurân Âyetleri) bestelenerek
enstrümanlar eşliğinde sesli olarak icrâ edilmesi. İkinci olarak dînî metinlerden mülhem yazılmış olan
edebî metinlerin enstrümanlar eşliğinde seslendirilmesi. İkinci kısımda yer alan edebî metinleri de
kendi içerisinde ikiye ayırmak metodolojik bakımdan isabetli olacaktır. Bunlardan birincisi, İlâhî
duyguları ve dînî terminolojiyi ihtivâ eden edebî metinlerin enstrümanlar eşliğinde sesli icrâsı. İkincisi
ise doğrudan dînî metinlerden (Kur’ân Âyetleri) yapılan iktibasların yer aldığı edebî metinlerin
bestelenmiş olarak müzikal icrasıdır.
Anahtar Kelimeler: Tekke mûsikisi, enstrüman, dini mûsıki, manzume.