Akademik Veri Yönetim Sistemi
12. Ulusal Sinir Bilim Kongresi, İstanbul, Türkiye, 28 - 31 Mayıs 2014, cilt.77, ss.31-32
Sözel çalışma belleği fonolojik depoya mı yoksa dikkat
odağına mı bağımlıdır? Bir TMS çalışması
Görkem Alban-Top1, Sema Demirci1, Bora Cebeci2,Tamer
Demiralp3, A. Emre Öge4
1İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü,
Sinirbilim Anabilim Dalı, İstanbul
2Kırklareli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik ve
Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı,
3İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim
Dalı, İstanbul
4İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim
Dalı, İstanbul
Çok-Bileşenli Çalışma Belleği Modeline göre sözel uyaranlar
fonolojik depo olarak adlandırılan alt sistem tarafından saklanır. Fonksiyonel
görüntüleme çalışmaları sol inferiyor pariyetal lobul-özellikle supramarjinal
girus aktivasyonunun fonolojik depoyla ilişkili olduğunu göstermektedir.
Alternatif bir model olan Gömülü Süreçler Modeline göre ise ayrıca fonolojik
bir depolama yapılmaz, hatırlama depolanmış bellek temsillerinin dikkat odağı
tarafından active edilmesiyle gerçekleşir. Bu çalışmanın amacı Transkranyal Manyetik
Uyarım (TMU) yöntemini kullanarak fonolojik bilginin çalışma belleğinde saklanmasıyla
ilişkili beyin yapılarını araştırmak ve bu iki Çalışma Belleği (ÇB)modelini
test etmektir. Çalışmada fonolojik benzer olan-olmayan, 3 harfli, anlamsız
fakat telaffuz edilebilir hecelerden oluşturulmuş 4 birimlik bellek seti ve
yanıtları almak üzere 4 prob (2 hedef, 2 distraktör) ile sunulan Sternberg görevi
kullanılmıştır. 14 kadın gönüllünün MR kayıtları TMU sistemine yüklendikten
sonra katılımcıların Motor Uyarılma Potansiyelleri (MUP) tespit edilerek, MUP’nin
%70’i uyarım şiddeti olarak kullanılmıştır. Sol supramarjinal girus 3x3 lük bir
matrisin merkezinde olacak şekilde, etrafındaki 8 alan işaretlenmiştir. Plasebo
uyarım bobinin supramarjinal girusa vertikal pozisyonlu yerleşimiyle
yapılmıştır. Bellek setindeki uyaranların ekranda belirmesinden sonraki 250.,
300., 350. veya 400. ms’de TMU uygulanmıştır. Veriler yinelenmiş ölçümler ANOVA
ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçları supramarjinal girusun ventralinde ve
posteriyoründe bulunan noktaların
uyarılmasının reaksiyon zamanlarını anlamlı derecede kısalttığını göstermektedir (F(1/13)=8,97; p=0,01 ve F(1/13)=9,45; p=0,009). Ayrıca diğer tüm değişkenlerden bağımsız olarak fonolojik benzerlik gösteren bellek setlerinin, benzer olmayanlara kıyasla daha doğru hatırlandığı tespit edilmiştir (F(1/13)=8.07; p=0,014). Bulgularımız supramarjinal girusun ventral ve posteriyor kısımlarının uyarılmasının reaksiyon zamanını, uyaranının fonolojik benzerliğinden bağımsız olarak kısalttığını göstermektedir. Ayrıca fonolojik benzerliğin bellek performansını bozucu değil iyileştirici etkisi tespit edilmiştir. Literatürde bu bulguyu destekleyen çalışmalar bulunmaktadır. Sonuç olarak çalışmamız fonolojik depo hipotezini dışlamamakla birlikte Gömülü Süreçler Modelinde ileri sürülen bellek temsillerinin dikkatin odaklanmasıyla aktive edilmesi hipotezini de desteklemektedir.
Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: 14067
Anahtar Kelimeler: Supramarjinal girus; Transkranyal manyetik
uyarım; Fonolojik depo; Dikkat odağı; Sözel çalışma belleği