20. YÜZYILDA KUR’ÂN KIRAATİNDE ARAP TAVRI SEYRİ (MUHAMMED RİF‘AT, ABDÜLFETTÂH ŞA’ŞÂÎ, EBU'L AYNEYN ŞAİŞA VE MUHAMMED ENVER ŞAHHAT ÖRNEKLERİ)

Kur'ân kıraati, İslâm dünyasında yüzyıllardır devam eden bir ilimdir. Bu sanatın en belirgin özelliklerinden biri ise icracının takip ettiği tavırdır. Dünya’nın farklı coğrafyalarında, çeşitli milletlere özgü Kur'ân kıraati tavırları bulunmaktadır. Bu tavırların en yaygın olanlarından Arap tavrı Kur'ân tilâveti, dinleyiciler üzerinde güçlü bir etki yaratmasıyla öne çıkmaktadır. Estetik olmasının yanı sıra, derin bir manevî deneyimle birlikte dinî bir sorumluluğu da bünyesinde barındıran bir geleneğin ürünü olan bu tavır, manevî ve sanatsal zeminde icracının hem tecvid kurallarına hem de melodi yapısına uygun olarak gerçekleştirdiği icra özelliklerini kapsamaktadır. Bu tavırda, sesin pes ve tiz tonlar arasında ustalıkla geçiş yapılması ve kıraat sırasında vurgulanan mana ile sesin derinliği arasında bir uyum kaynağı esastır. Özellikle Kur’ân kıraati esnasında, manevî duyguları artırmak amacıyla bu estetik unsurlar bir araç olarak kullanılır. Bu anlamda, Arap tavrı Kur’ân kıraati yalnızca bir ses icrası değil, aynı zamanda manevî bir deneyim ve anlam aktarımıdır. Arap tavrı Kur’ân kıraatiyle ekol olan Abdülbâsıt Abdüssamed ve Mustafa İsmail, daha önceki çalışmamızda ele alınmıştır. Bu çalışmada ise, 20. yüzyılda Arap tavrıyla Kur’ân’ı tilâvet eden önemli şahsiyetlerden Muhammed Rif‘at, Abdülfettâh Şa’şâî, Ebu'l Ayneyn Şaişa ve Muhammed Enver Şahhat’ın aşr-ı şerif okumaları incelenmiştir. Arap tavrı Kur’ân kıraatine önemli katkılarda bulunmuş olan bu dört kārînin birer tilavet örneği seçilmiş, Mus nota yazım programı kullanılarak alanında uzman kişilerle birlikte bu örnekler notaya alınmıştır. Notasyonlar analiz edilerek bu kārîlerin kıraatlerinde hangi makamları kullandıkları tespit edilmeye çalışılmıştır.