Eğitim mi İnfaz mı? Alman ve Türk Hukukunda Suça Sürüklenen Çocuklara Yönelik Ceza ve İnfaz Politikaları

Çocuk suçluluğu, yalnızca ceza hukukuna, dolayısıyla cezalandırmaya ve bunun infazına indirgenemeyecek kadar çok boyutlu bir alan olup, temelinde eğitim, rehabilitasyon ve topluma yeniden kazandırma hedeflerini barındırmaktadır. Bu bağlamda, “Eğitim mi, infaz mı?” sorusu, suça sürüklenen çocuklar bakımından ceza hukukunun yönünü belirleyen en temel tartışmalardan biridir. Alman hukukunda Jugendgerichtsgesetz (JGG), genç suçlulara ilişkin ceza politikalarının merkezine eğitsel önlemleri yerleştirmekte ve infazdan ziyade bireyin toplumsal bütünleşmesini sağlamayı amaçlamaktadır. JGG, gençlik ceza adaletini tamamen ayrı bir sistem olarak kurgulamış ve denetimli serbestlik, gözetim altında rehabilitasyon, sosyal sorumluluk projeleri ve çeşitli yükümlülükler gibi alternatifleri ön plana almaktadır. Bu yaklaşım, genç suçluların toplumsal ve kişisel gelişimini destekleyerek, tekrar suç işleme riskini minimize etmeyi hedefler.

Türkiye’de ise çocuk suçluluğu, son yıllarda önemli bir toplumsal sorun olarak ön plana çıkmıştır. Sosyo-ekonomik eşitsizlikler, aile içi şiddet, göç, eğitim hayatından kopuş ve özellikle büyük şehirlerde artan organize suç faaliyetlerinin çocukları hedef alması, suç işleyen çocuk sayısının artmasına yol açmaktadır. Veriler, çocukların işlediği suç türlerinde çeşitlenme ve ciddi suçlara yönelimde artış olduğunu göstermektedir. Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) çocukların korunmasını amaçlasa da, ceza sorumluluğu ve yaptırımlar Türk Ceza Kanunu (TCK) içinde düzenlendiği için, Türkiye’de Almanya’da olduğu gibi tam anlamda bağımsız bir çocuk ceza hukuku sistemi bulunmamaktadır. Şunu söylemek çok da yanlış olmayacaktır ki, uygulamada Almanya daha rehabilitasyon odaklı, Türkiye ise daha ceza odaklı bir yaklaşım sergilemektedir. Çocuk suçluluğunun önlenmesi ve kontrolü, ceza miktarının artırılmasıyla tek başına sağlanamaz; bunun yerine gençlerin eğitsel, psikolojik ve toplumsal desteklerle güçlendirilmesi, denetimli serbestlik gibi rehabilite edici mekanizmaların etkin şekilde uygulanması gerekmektedir.

Bu çalışmada, öncelikle Alman JGG hakkında genel bir bilgi verdikten sonra kanun kapsamında denetimli serbestlik ve infaz sisteminin “genç suçlular” üzerindeki etkileri incelenecek ve Türk hukukundaki mevcut uygulamalarla karşılaştırmalı bir analiz yapılacaktır. Çalışmada ayrıca, Türkiye’de çocuk adalet sistemi mevzuatının gözden geçirilmesi ve uygulamadaki etkinliğin artırılması konusuna da dikkat çekilecek; bu bağlamda, karşılaştırmalı hukuk, özellikle Alman sistemi değerlendirilecektir. Böylelikle, çocuk suçluluğu alanında hem bireysel hem de toplumsal faydaya odaklanan, güncel sorunlara yanıt verebilen ve uygulamada etkili bir ceza ve infaz politikası modeli ortaya konulacaktır.