Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ONUR KAYRAN
Danışman: Murat Kıyılar
Özet:
- BANKALARDA GELİR
ÇEŞİTLENDİRMESİNİN PERFORMANS ÜZERİNE ETKİLERİ ve TÜRKİYE’DEKİ MEVDUAT
BANKALARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
- Bankalar
gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerinde finansal sistemin temel yapı
taşını oluşturmaktadır. Bankaların temel işlevi fon arz edenlerden mevduat
şeklinde topladığı fonları, fon talep edenlere kredi şeklinde aktararak iki
taraf arasında köprü kurmaktır. Geleneksel bankacılık faaliyetini oluşturan söz
konusu işlev neticesinde bankalar faiz geliri elde etmektedir. Ancak
küreselleşme ile birlikte artan rekabet, kâr marjlarının daralması ve gelişen
teknoloji bankaların gelir kaynaklarında çeşitlendirme yaparak faiz
gelirlerinin yanı sıra faiz dışı gelirlere de kaymasına neden olmuştur.
Dolayısıyla bankaların gelir kaynaklarındaki söz konusu çeşitlendirmenin
performans üzerindeki etkisini ortaya koymak kârlılığın artırılması ve güçlü
bir yapıya kavuşması için önem arz etmektedir.
- Bu
çalışmanın amacı 2010-2018 dönemleri arasında Türkiye’de faaliyet gösteren 21
mevduat bankasının gelir kaynaklarında yapmış oldukları çeşitlendirmenin,
performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmada öncelikle bağımlı
ve bağımsız değişkenler belirlenmiştir. Bağımsız değişken olarak uluslararası
örneklerde yaygın bir şekilde kullanılan gelir çeşitlendirme endeksi (HHI)
kullanılırken; bağımlı değişken olarak aktif kârlılık (ROA) ve özkaynak
kârlılığı (ROE) kullanılmıştır. Daha sonra banka performansı üzerinde etkisi
olduğu düşünülen sermaye yeterlilik oranı, aktif oranı, likidite oranı, mevduat
büyüme oranı, kredi ve karşılık oranı kontrol değişkeni olarak belirlenmiştir.
Son olarak ise çalışmaya dâhil edilen bankaların söz konusu dönemdeki yıllık
verileri, panel veri regresyon analizine tabii tutulmuş ve Driscoll-Kraay
(1998) Tahmincisi kullanılarak modellenmiştir.
-
- Söz
konusu analiz sonucuna göre bankaların gelir çeşitlendirmesinin
performanslarına olumlu katkı sağladığı anlaşılmıştır. Daha açık bir ifade ile
bankaların faiz gelirlerinden faiz dışı gelirlere yönelmesi hem özkaynak
kârlılıklarını hem de aktif kârlılıklarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Analiz
bulguları kontrol değişkenleri açısından incelendiğinde ise sermaye yeterlilik
oranının, likidite oranının ve karşılık oranının banka karlılığı üzerinde anlamı
bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu faktörler içerisinden sermaye
yeterlilik oranının etkisinin pozitif; likidite ve karşılık oranının etkisinin ise
negatif olduğu gözlemlenmiştir.