Mustafa Behcet Efendi ve "Târîh-i Mısır" adlı tercümesi (İnceleme ve metin)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Fakültesi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HANDE MELİHA İÇAÇAN

Danışman: Hüseyin Sarıkaya

Özet:

Tarih boyunca önemli bir merkez olma niteliğini koruyan Mısır, 16. yüzyılda Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı Devleti'nin bir parçası haline gelmiş, fakat çok değil, bundan iki asır kadar sonra beynelmilel bir sorun olarak gündeme gelmiştir. Zamanla değişen yapısı nedeniyle tarihçiler tarafından önemsenmiş ve Mısır hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların ikisi Abdurrahman el-Cebertî'ye aittir. Bunlardan ilki, dört ciltlik Acâ'ibü'l-Âsâr fi't-Terâcîm ve'l-Ahbâr adıyla bilinen genel Mısır tarihini ihtiva eden eseridir. Diğeri ise Napolyon Bonapart önderliğinde Fransızların Mısır seferini konu edinen Mazharu't-Takdîs bi-Zehâbi Devleti'l-Fransîs'dir. Elinizdeki bu çalışma giriş ve üç ana bölümden müteşekkil olup, Mazharu't-Takdîs'in Mustafa Behcet Efendi tarafından yapılmış Türkçe çevirisi olan Târîh-i Mısır adlı eserin farklı nüshalarının mukayesesi ışığında günümüz harflerine çevirisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, ilk bölümde eserin müellifi 'Abdurrahman el-Cebertî ve mütercimi Mustafa Behcet Efendi'nin hayat hikayeleri ve eserleri hakkında malumatlar vererek, Acâ'ibü'l-Âsâr ile Mazharu't-Takdîs arasındaki münasebeti tespit etmeye çalıştık. İkinci bölümü, Târîh-i Mısır adlı tercümeye ayırarak, eserin muhtevası, üslubu, edebi özellikleri gibi çeşitli yönlerden hususiyetlerine değindik. Ayrıca bu bölümde, tespit ettiğimiz nüshaları tanıtarak nüshalar arası ilişkileri detaylandırdık. Üçüncü ve son bölüm ise Târîh-i Mısır'ı günümüz harflerine aktardığımız metin bölümünü teşkil etmektedir. Anahtar Kelimeler: 'Abdurrahman el-Cebertî, Hekimbaşı Mustafa Behcet Efendi, Acâ'ibü'l-Âsâr, Mazharu't-Takdîs, Târîh-i Mısır, Mısır, Bonapart.