Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konservatuvar Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İsmail Aşkın
Danışman: Abdullah Akat
Özet:
Bu çalışma, 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda askerî bandoların gelişimi ile Osmanlıcılık ideolojisi arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çalışmanın temel problemi, II. Mahmud döneminde (1808–1839) Mehterhane’nin kaldırılarak yerine kurulan Musika-i Hümâyûn’un yalnızca bir müzik reformu mu yoksa imparatorluk kimliğini yeniden inşa etmeye yönelik ideolojik bir girişim mi olduğudur. Bu bağlamda araştırmanın amacı, marş repertuvarı üzerinden Osmanlıcılığın ‘çokluk içinde birlik’ ilkesinin müzikal düzlemde nasıl temsil edildiğini ortaya koymaktır.
Araştırmada tarihsel yöntem kullanılarak belge analizi yapılmış; arşiv belgeleri, dönemin basılı ve işitsel kaynakları, notasyonlar ve genel literatür incelenmiştir. Çalışma kapsamında toplam 12 marş tespit edilmiştir. Bu marşlardan yalnızca nota materyaline ulaşılan yedi tanesi, melodik yapı, ritmik özellikler ve tematik gelişim bakımından değerlendirilmiştir. İnceleme, ana melodik motiflerin nasıl işlendiğini ve Avrupa çoksesliliğiyle nasıl bütünleştirildiğini göstermektedir. Cezayir, İzmir, Osmaniye, Selanik, Kosova ve Travnik marşları, Avrupalılaşma sürecinde benimsenen armonik anlayışla Balkan ve Anadolu kökenli ezgilerin kaynaştırıldığı örnekler olarak öne çıkmıştır. Kaçanik, Edirne, Kırım ve Borlu Marşı gibi eserler ise yalnızca yazılı kaynaklarda zikredilmiş, icralarına dair doğrudan veriye ulaşılamamıştır.
Bulgular, Osmanlı marşlarının estetik bir üretimin ötesinde ideolojik işlevler üstlendiğini göstermektedir. Yerel ezgiler ile Avrupa çoksesliliğinin birleşmesi, Osmanlı yönetiminin farklı topluluklarla ortak bir aidiyet zemini oluşturma çabasını yansıtmaktadır. Sonuç olarak Osmanlı marşları, Avrupalılaşma sürecinin müzikteki tezahürü olarak, Osmanlı kimliğinin yeniden inşasında kullanılan kültürel ve ideolojik belgeler niteliği taşımaktadır.