Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edebiyat Fakültesi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ONUR ÇAPAR
Danışman: Ali Fuat Örenç
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
XIX. yüzyıl başlarından itibaren, Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerin ekonomik üstünlüklerine karşı bir direniş göstermiştir. Avrupa sermayesinin genişlemesi, Osmanlı geleneksel ekonomik yapısını bozmaya başlamış; Avrupa mallarının Osmanlı pazarında yerli ürünlerin yerini almasını hızlandırmıştır. Yüzyılın ortalarında sermaye birikimi politikaları ile zenginleşmiş olan batılı ülkeler hızlı bir şekilde tekelci kapitalizme yönelmiş, Osmanlı Devleti gibi ülkelere sermayelerini hızlı bir şekilde ihraç etmişler ve yatırımlar yapmaya başlamışlardır. Bu dönemde Osmanlı Devleti'ndeki sermaye yatırımlarının gelişimi daha önceden muhtelif devletlere vermiş olduğu kapitülasyonların yanında, bu yüzyılda batılı ülkelerle yapmış olduğu ticari anlaşmalar nedeniyle daha da hızlanmış görülmektedir. Konumuzun ana temasını oluşturan Fransız sermayesi, 1789 devrimi sonrası yaşanan ekonomik dönüşüm sayesinde dünyaya açılmaya başlamıştır. Bu dönemde kurulan merkez bankası ve özel teşebbüsler sayesinde hızlı bir ekonomik gelişme gösteren Fransız ticari burjuvazisinin, başta İngiltere olmak üzere, diğer batılı ülkelerle yaşadığı yoğun rekabetten kaynaklı olarak; Osmanlı Devleti'ne önemli miktarda sermaye yatırımı yaptığı anlaşılmaktadır. Öncelikle borç ve devlet tahvili alımsatımına dayanan bu Fransız kaynaklı sermaye hareketliliği, daha sonra bankacılık, sigortacılık, demiryolu, liman, kent hizmetleri ve madencilik alanlarında doğrudan yatırımlara dönüşmeye başlamıştır. Genel olarak 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması'nın tatbiki ile başlayıp I. Dünya savaşı öncesine kadar süren dönemde, Osmanlı Devleti'ndeki Fransız sermayesinin tarihsel oluşumu, gelişimi ve etkilerini ele alan tezimiz, bilhassa Osmanlı'da kurulan Fransız sermayeli şirketler ile bu şirketlerin sektörel faaliyetlerini detaylı olarak incelemeyi amaçlamıştır. Anahtar Kelimeler: Fransız sermayesi, Fransız şirketleri, Osmanlı ekonomisi, kapitülasyonlar, ticari anlaşmalar