Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölüm, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ruba Muratoğlu
Danışman: Adem Arıkan
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Abdurrahman el-Hayyir (1904-1986) Suriye'de Nusayri nüfusun çoğunlukta olduğu Lazkiye'ye bağlı Kardâha'da doğmuştur. Hayatı Osmanlı Devleti'nin son döneminde başlamış, Fransız manda yönetimi altında Lazkiye merkezli Alevi Devleti'nde ve bağımsız Suriye devleti gibi farklı siyasi ve toplumsal dönemlerde yaşamıştır. Hayyir, bu dönemlerde değişen siyasi ve toplumsal şartlarda bir Nusayri âlim olarak mezhebî kimliklerinin tanınması ve korunması için yapılan çalışmalara katılmıştır. Nusayriliği İsnâaşeriyye Şiiliğine yakınlaştırmak için önemli faaliyetler yürütmüştür. Necef medreselerine öğrenci gönderme gibi eğitim faaliyetleri ve Ca'ferî İslâmî Hayır Cemiyeti'nin kurulması gibi kurumsal faaliyetler içinde yer almıştır. Hayyir, dergilerde makaleler ve kitaplar yazarak önemli yayın faaliyetlerinde bulunmuştur. Yazdığı eserlerinde Nusayrîlik ile İsnâaşeriyye mezhepleri arasındaki itikadî esaslardaki benzerlikleri vurgulamış, farklılıkları önemsiz göstermiştir. Bu tezde İsnâaşeriye mezhebi mensupları tarafından kabul edilen tevhid, adl, nübüvvet, imâmet, mead olmak üzere beş esas konu edilerek Hayyir'in bu konulardaki görüşlerinin mukayesesi yapılmıştır. Öte yandan Nusayrilerin kabul ettiği ancak Hayyir'in yorumlayarak önemsizleştirdiği batıni anlayış ve tenasüh konularındaki görüşleri ise Nusayrilerin farklı kabulleri olarak ele alınmıştır. Hayyir'in Necef medreselerine Nusayri öğrencilerin gönderilmesi, Caferiyye Cemiyeti'nin kurulması ve Mecelletü'n-Nahda gibi yayın faaliyetleri üzerinden iki fırka arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine ve yakınlaşmanın sağlanmasına yönelik çabaları ele alınmıştır. Bu kapsamda çalışmada, dini ve toplumsal yakınlaşma çabaları bağlamında iki fırka arasındaki ilişkilerin geçmişi ve modern tarihi incelenmiş ve Abdurrahman el-Hayyir'in bu süreçte çalışmalarıyla ortaya koyduğu çabalar ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.