Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DİLYARAM AYUPOVA
Danışman: Ömer Kul
Özet:
UYGURLARIN KAZAKİSTAN’A YERLEŞMESİ ve BUGÜNKÜ DURUMLARI
Dilyaram AYUPOVA
Bilindiği gibi Doğu Türkistan coğrafyasının yanı sıra Uygur Türklerinin en fazla yerleştiği bölgelerden biri de Orta Asya’nın kilit bölgelerinden olan Kazakistan Cumhuriyeti’dir. Bu çalışmada Uygurların belli bir kısmının ana vatanı olarak bilinen Doğu Türkistan topraklarından SSCB’ye yerleşmesi; yıllarca süren ve tekrarlanan nüfus hareketleri sonrasında yaşanan tarihi olaylar; meşhur şahıslar ve tanınmış aydınlar; Sovyet ve Çin baskısının yaşattığı sorunlar ve sonuçlar; halkı göç etmeye yönelten ana sebepler; Uygurların sınıra yakın bölgelere, yani Kazakistan’ın güneydoğu kısmına yerleşmesi; millî kültürü ile birlikte yaşamış olduğu şehirlerini de yerleştiği bölgelerde yaşatması; ana dili ve millî varliğını koruyabilmesi gibi konular tarihî açıdan değerlendirilmiştir. Kısacası, çalışmada iki komünist dev arasında kalan Uygur Türklerinin tarih sahnesindeki yeri, Çarlık, Sovyet ve 1991 sonrası yani bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti’nin ilanından günümüze dek bu topraklarda yaşamaya devam eden Uygurların genel tarihi ve sosyo-kültürel yaşamının oluşum ve gelişim süreci ile bugünkü durumları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilhassa 1991 öncesi Kazakistan’a yerleşen Doğu Türkistan Uygur Türklerinin göç süreçleri, yerleşmiş olduğu bölgeler ve bu bölgelerdeki sosyo-kültürel durumları bu çalışma ile ele alınıp değerlendirilmiştir. Zikredilen konu hakkında yapılmış olan ilmî çalışmaların azlığı ve sınırlı sayıda farklı dillerdeki yayınların ilim âlemine kazandırılması, Türkiye-Kazakistan arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi bağlamında Kazakistan’daki Uygur Türklerinin durumunun objektif olarak ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Türkiye’de bahsi geçen konuyla ilgili tarihi araştırmaların sınırlı kalması muhtemelen materyal eksikliğinden ya da onlara zor erişimden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla bu durum konuyu ele almamızın önemli nedenlerinden birisini oluşturmuştur.
Anahtar
Kelimeler: Kazakistan Uygurları, Göç, Tarih,
Sosyo-Kültürel Yaşam