Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MÜRVET MUTLU KARAKAYA
Danışman: Ali Fuat Örenç
Özet:
Çanakkale Savaşı, Birinci Dünya Savaşı’nın bir cephesi olarak dünya ve
Türkiye tarihinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Buna karşın hakkında yapılan
araştırmalar nitelik ve nicelik olarak yetersizdir. Bu önemli tarihi vakaya ait
gerçeklerin daha fazla açığa çıkarılması amacıyla bugüne kadar akademik olarak
yeterince çalışılmamış bir alanda, bir mikro tarih çalışması yapılması hedeflenmiştir.
Bu açıdan bakıldığında savaş içinde çok etkin birimler olan alaylara dair bir çalışma
yapılması uygun görülmüştür. İncelenecek birlik olarak 14. Alay’ın seçilme nedeni
savaş içinde çok önemli mevkilerde yer alması ve önemli taarruzlar sırasında Türkiye
Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kumandasında bulunmasıdır.
30 Nisan 1915’te savaş alanına giren ve akabinde 1 Mayıs taarruzuna Mustafa Kemal
komutasında, merkez birliği olarak katılan 14. Alay, büyük kayıplarına rağmen
Bombasırtı’ndaki yerini korumuştur. Savaş alanın Anzak kuvvetlerine en yakın
siperlerinde devamlı çatışmalar arasında iken, başka bir büyük taarruz olan 19 Mayıs
taarruzunda da yine taarruz mevzinin tam göbeğinde yer almıştır. Çanakkale Savaşı
içinde lağım taarruzlarının başlaması anlamında ilk olan 29 Mayıs taarruzu doğrudan
14. Alay tarafından gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Bombasırtı’ndan ayrılarak,
Ağıldere mevkisinde görevlendirilmiştir. Conkbayırı Muharebesi sürecinin 6
Ağustos’ta başlamasıyla, 14. Alay’ın birlikleri, 1. Tabur Conkbayırı’nda, 2. ve 3.
Taburlar Asmadere ile Abdurrahman Bayırı’nda olmak üzere ayrılmışlardır.
Conkbayırı’nda 14. Alay’ın 1. Taburu, düşmanı karşılayan ilk birlik olmuştur. 21
Ağustos’tan sonra savaşta çok önemli bir etkinliği kalmayan 14. Alay, 30 Ekim’de
cepheden ayrılma yürüyüşüne başlamıştır. Bu çalışmada bütün bu sürece 14. Alay
cephesinden bakılarak muharebelerin gerçekleşmesi, başarısızlık nedenleri,
komutanlar hakkındaki pek çok bilgi, belgelerle desteklenerek ilk defa ortaya
konulmuştur.