Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Fakültesi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ALEYNA ÇAĞLA ÇEBİ
Danışman: Benin Toklu Alıçlı
Özet:
Besin zincirinde önemli bir yere sahip olan zooplankton, ekosistemdeki değişikliklerden
etkilenmektedir. Marmara Denizi’ndeki 2020-2021 yıllarında görülen müsilaj olayı da
ortamdaki zooplanktonu çeşitlilik ve bolluk açısından olumsuz etkilemiştir. Bu çalışma ile
müsilaj sonrasında Marmara Denizi kıyı sularındaki mesozooplanktonun güncel durumu ve
çevresel parametrelerle ilişkisi ortaya konmuştur. Çalışmada incelenen örnekler Denizlerde
Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı (DEN-İZ) kapsamında 2022 yılında yedi istasyondan
Ocak, Nisan ve Ağustos aylarında elde edilmiştir. Çift tabakalı su kütlelerinden oluşan
Marmara Denizi’nde örnekleme derinliklerinin belirlenmesi için haloklin ve termoklin
tabakaları dikkate alınarak üst tabakadan dikey çekimler yapılmıştır. Çalışma sonucunda 52
mesozooplankton tür ve grubu tespit edilmiştir. Diplostraca (=Cladocera) grubu tüm
mevsimlerde toplam mesozooplanktonun %40,86-62,84’lük kısmını, Copepoda ise %18,43-
33,82’lik kısmını oluşturmuştur. Cladocera’dan Pleopis polyphemoides tüm mesozooplankton
içerisinde kış mevsiminde en yüksek birey sayısına (25 487 birey/m3
) ulaşmıştır. Copepoda’dan
Paracalanus parvus çalışma boyunca her mevsim ve her istasyonda gözlenen tek tür olmuştur.
MARMARA DENİZİ KIYI SULARINDA MESOZOOPLANKTON
TOPLULUKLARI VE BOLLUKLARININ BELİRLENMESİ
xiv
Mevsimlere göre türlerin çeşitliliğini belirlemek amacıyla bolluk (birey/m3
) verileri
kullanılarak Shannon-Weaver Çeşitlilik İndeksi (H’) hesaplanmıştır. En yüksek H’ değeri yaz
mevsiminde (3,24) en düşük H’ değeri kış mevsiminde (0,64) belirlenmiştir. Bray-Curtis
kümeleme analizinin sonuçlarına göre yaz mevsiminde Marmara Denizi’nin kuzey
doğusundaki istasyonların diğer istasyonlardan ayrıldığı görülmüştür. Bu analize göre ilkbahar
ve kış mevsimlerinde iki istasyon dışındaki diğer tüm istasyonların birbirine benzerliğinin
%50’den fazla olduğu hesaplanmıştır. CCA sonuçlarına bakıldığında tür dağılımını etkileyen
en önemli parametrenin sıcaklık olduğu görülmüştür. Podocorynoides minima, Centropages
kroyeri, Evadne spinifera ve Pseudevadne tergestina türleri sıcaklıkla yüksek pozitif ilişki
göstermiştir. Çalışma sonucunda müsilajlı dönemde en çok etkilenen kıyısal alanların
mesozooplankton yapısının, 2022 yılında müsilaj öncesi dönemdeki yapısıyla benzer duruma
geldiği belirlenmiştir