Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gamze ARPACIOĞLU
Danışman: Feryal Korkmaz
Özet:
Eski Uygur çatikleri; Budaların önceki hayatlarında başlarından geçen
olayların anlatıldığı, muhteva bakımından masal özellikleri gösteren anlatılardır. Bu
tez çalışmasında en ünlü çatiklerden olan Aç Pars, Çaştani Beg, Dantipali Beg ve
Prens Kalyāṇaṃkara Papaṃkara seçilerek bu çatikler çok anlamlılık yönünden
incelenmiştir. Eski Uygur Türkçesinin özellikle tercüme edebiyatı sayesinde
genişleyen söz varlığı içerisinde sözcüklerin kazandığı anlamlar dil içi ölçütlere göre
tespit edilmeye çalışılmıştır. Art zamanlı inceleme yöntemi kullanılan bu çalışmada
birinci bölümde dil ve dil bilimi kavramlarından kısaca bahsedilmiştir. İkinci
bölümde anlam kavramı, felsefe ve anlam bilimi açısından ayrı şekilde açıklanmıştır.
Bu ayrım sonucunda bu çalışmada “dil bilimsel anlam” ifadesi altında anlam türleri,
anlam ilişkileri, anlam değişimleri detaylıca anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise
çalışmanın temeli olan çok anlamlılık kavramının nasıl oluştuğu ve oluşmasındaki
ölçütler açıklanmıştır. Dördüncü bölümde Eski Uygur Türkçesi ve onun üzerine
yapılan çalışmalar; Eski Uygur tarihi ve edebiyatından kısaca bahsedilmiştir.
Nihayetinde beşinci ve altıncı bölümde bu bilgilerin ışığında çok anlamlı isimler ve
çok anlamlı fiiller tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bölümlerde sözcükler ait olduğu
bağlam içerisinde verilmiş ve cümlelerin Türkiye Türkçesine çevirisi yapılmıştır.
Sonuç bölümünde ise Eski Uygur Türkçesinde tespit edilen çok anlamlı kelimelerin
oluşma ölçütleri açıklanmıştır. Çalışmanın sonunda çok anlamlı kelimelerin dizini
yer almaktadır.