Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Adli Tıp Ve Adli Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ceren Koç
Danışman: İmdat Elmas
Özet:
Uyuşturucu ve
uyarıcı madde kullanımı ülkemizde ve dünyada her geçen yıl artarak devam eden
tıbbi, psikolojik, sosyolojik ve yasal bir sorundur. Madde bağımlılığı kişinin
ruhsal ve fiziksel sağlığını, sosyal yaşamını olumsuz şekilde etkilemektedir.
Madde bağımlılığı sadece tıp ve psikoloji alanlarının değil; sosyoloji, adli
bilimler ve hukuk alanlarının da başlıca araştırma ve müdahale alanlarından
biridir. Ülkemizde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda “Kullanmak için uyuşturucu
veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bir yıldan iki
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü bulunmaktadır. Ancak Türk
Ceza Kanunu, uyuşturucu madde kullanımını farklı bir yönden ele almaktadır. Uyuşturucu
veya uyarıcı madde kullanan ya da bulunduran kişilerin, soruşturma ve
kovuşturma aşamalarında ve sonrasında rehabilitasyonları amaçlanmaktadır.
Yasalarımıza göre uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişiler hakkında
“tedavi ve denetimli serbestlik tedbiri” ve uyuşturucu veya uyarıcı madde
bulunduran kişiler hakkında “sadece denetimli serbestlik tedbiri”
uygulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı hakkında denetimli serbestlik kararı
verilerek zorunlu olarak tedaviye yönlendirilen kannabinoid türevi kullanıcıları
ile gönüllü olarak tedaviye başvuran kannabinoid türevi kullanıcılarının
karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi
AMATEM (Alkol Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi) servisinde tedavi gören toplam
155 kannabinoid türevi; yani esrar ve türevleri, kullanıcısı katılmıştır.
Katılımcıların 121’i hakkında denetimli serbestlik kararı bulunan kişiler iken,
34’ü gönüllü olarak bağımlılık tedavisine başvurmuş kişilerdir. Verilerin
toplanması için BAPİ (Bağımlılık Profil İndeksi) Klinik Formu (BAPİ-K),
Kriminal Düşünce Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 23.0 programı kullanılmıştır.
Araştırma
sonuçlarına göre gönüllü olarak tedaviye başvurmuş katılımcılar, denetimli
serbestlik tedbiri ile tedavide olan katılımcılardan daha çok madde
kullanmaktadırlar. Yine gönüllü tedavi grubunun yaşamları madde kullanımından
daha çok etkilenmektedir ve tedavi motivasyonları daha yüksektir. Gönüllü
olarak tedavide olan katılımcıların denetimli serbestlik grubuna göre daha
fazla ruhsal sorun yaşamaktadır. Kriminal düşünce yapısı ve algılanan sosyal
destek bakımından ise iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark
bulunamamıştır.
Anahtar
Kelimeler: Bağımlılık, Esrar, Sentetik Kannabinoid, Gönüllü Tedavi,
Zorunlu Tedavi, Denetimli Serbestlik, Kriminal Düşünce, Sosyal Destek