Schizosaccharomyces pombe’DE ENDOPLAZMİK RETİKULUM STRESİ İLE APOPTOZ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İlayda Özarabacı

Danışman: Ercan Arıcan

Özet:

Ökaryotik hücrelerde endoplazmik retikulum (ER), protein sentezinin ve taşınımının, protein katlanmasının, lipid ve steroid sentezinin, karbohidrat ve kalsiyum depolanmasının yapıldığı bir organeldir. Çevresel ya da fizyolojik koşullarla tetiklenen katlanmamış ya da yanlış katlanmış proteinlerin ER lümeninde birikmesi, ER stresi olarak adlandırılır. ER’de yanlış katlanan proteinlerin birikimi, yanlış katlanan protein yanıtı (‘’Unfolded Protein Response’’, UPR)’nı indükler. Bu yolak proteinlerin doğru katlanmasına yardımcı olacak mekanizmaları başlatır. Oksidatif stres sonucunda oluşan reaktif oksijen türleri (ROS) de hücre içi proteinler üzerinde geri-dönüşümlü veya geri-dönüşümsüz oksidatif modifikasyona ve neticede oksidatif hasara yol açmaktadır. Ökaryotik hücreler arasında korunan otofaji, yıkımda görev alan bir yolaktır ve hasarlı organeller ile proteinler arasındaki dengeyi kurmadan sorumludur. Bu tez çalışmasında temel olarak ER stresinin maya hücreleri üzerine etkileri araştırıldı. Bu amaçla, hücrelerde N-glikozilasyonu inhibe ederek ER stresine yol açan tunikamisin stres ajanı uygulaması ile hücrelerin stres koşulları altındaki yaşam yetenekleri, hücre morfolojileri incelendi. Bu ajanın hücre içi oksidasyon düzeyine etkisi ve son olarak da UPR, otofaji ve apoptoz yolaklarına ilişkin bazı genlerin transkripsiyon düzeyleri üzerindeki etkileri karşılaştırmalı olarak değerlendirildi.

S. pombe’de yapılan ER stresi, otofaji ve apoptoza ilişkin çalışmaların memelilerdeki mekanizmaların aydınlatılmasında önemli göreve sahip olduğu ve bu temel düzeydeki tez çalışmasından elde edilen sonuçların, Alzeimer ve Vici sendromu gibi çeşitli nörodejeneratif hastalıkların moleküler mekanizmalarının aydınlatılmasına ışık tutacağı düşünülmektedir.