Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEM SÖKMEN
Danışman: Belkıs Ulusoy Nalcıoğlu
Özet:
İstanbul’da Türkçe gazetecilik 1830’lardan 1990’lı yılların başlarına kadar
Babıali semti ve çevresinde faaliyet göstermiştir. Şehrin idari, ekonomik, toplumsal
ve kültürel anlamda geleneksel merkezi olan bölgede gelişen 160 yıllık gazetecilik
tarihi aynı zamanda haber kaynağı kurumlar, meslek çevresi ve sosyalleşme
mekânları ile iç içe geçmiş bir deneyimin tarihi olarak tanımlanabilir. Ancak Babıali,
1990’lı yıllarda yaşanan mekânsal değişimle gazeteciliğinin merkezi olma özelliğini
yitirmiş, İstanbul gazeteciliğinde medya plaza dönemi başlamıştır. “Basının
Endüstrileşmesi” ve “Basından Medyaya Dönüşüm” süreçleriyle paralel gelişen
medya plaza dönemi İstanbul gazeteciliğinin Babıali çevresindeki mekânsal tarihiyle
biçimlenen gazetecilik pratikleri ve meslek kültürü üzerinde önemli etkiler
bırakmıştır. Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda, 1980-2000 arasında Türk
basınında gerçekleşen hızlı dönüşüm, siyasal, ekonomik ve teknolojik boyutlarıyla
incelemekle birlikte mekânsal değişim ve habercilik pratiklerine yaptığı etkiler
çalışma konusu edilmemiştir. Bu çalışmanın amacı, Babıali gazeteciliğinin mekânsal
çevreyle kurduğu ilişkilerin gazetecilik pratiklerine yansımalarını ortaya koyduktan
sonra mekânsal değişimle birlikte haber üretim süreçlerinde gerçekleşen değişimleri
sorgulamaktır. Bu kapsamda, söz konusu mekânsal değişim sürecini deneyimlemiş
gazetecilerle derinlemesine görüşmeler yapılarak veri toplanmıştır. Toplanan verilere
dayanarak, çalışmanın araştırma bölümü beş tema üzerinden inşa edilmiştir:
“Mekânsal Değişim Sürecini Tetikleyen Dinamikler”, “Medya Plaza Sürecinin Haber
Üretimine Etkisi”, “Medya Plaza Sürecinin Gazetecilerin Birbirleriyle İletişimine
Etkisi”, “Medya Plaza Sürecinde Teknolojik Gelişmeler ve Gazetecilik” ve
“Mekânsal Değişimin İkinci Boyutu: 2000’lerden Sonra Şehir Merkezine Dönüş”.
Toplanan verilerin analiz edilmesiyle İstanbul gazeteciliğindeki mekânsal değişim
sürecinin, şehir merkezinden ve halktan uzaklaşma, haber ajanslarına bağımlılık,
farklı gazetelerdeki haberlerde benzeşme, muhabirliğinin öneminin azalması ve
iii
Babıali’deki meslek çevresi içinde oluşan ve mesleğe aidiyet bilincine katkı sunan
topluluk yapısının dağılması gibi önemli sonuçlar doğurduğu ortaya konulmuştur.