Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. BAKEA Uluslararası Batı Kültürü ve Edebiyatları Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 1 - 03 Kasım 2023, ss.68-69
Fransızca Hukuk Metinlerinde Kullanılan “Acte” Teriminin Türkçeye Çevirisinde
Karşılaşılan Çeviri Sorunları ve Çözüm Önerileri
Uzmanlık metinleri çevirisi sürecinde terim çalışmaları oldukça önemlidir. Bir uzmanlık metni
çevirmeninden beklenen alan bilgisine sahip olmasıyla birlikte kaynak metindeki terimlerin
erek dilde işlevsel eşdeğerlerini bulabilmesidir. Bu metinler içerisinde yer alan hukuk
metinlerinde de hukuk bilgisinin yanı sıra metni anlamak ve çeviri amaçlı çözümleyebilmek
için öncelikle terimlerin anlamlarını kavramak gerekir. Fransızca “acte” terimi çokanlamlı bir
terimdir, hukuk metinlerinde kullanıldığı bağlama göre farklı anlamlara gelmektedir ve
Türkçeye çevirirken eşdeğerini bulmakta sorunlarla karşılaşılmaktadır. Yapılan araştırmalarda
bu terimin Türkçeye çok farklı şekillerde çevrildiği görülmüştür. Terimin kaynak dilde çok
anlamlı olması, sistem farklılıkları ve benzeri nedenlerle erek dile aktarılması ve işlevsel
eşdeğerinin bulunması konusunda sorunlar yaşanmaktadır. Hem kaynak dilde ve kültürde
kullanım alanını bilmek hem de erek kültürde hangi kavrama karşılık gelebileceğini
belirleyebilmek oldukça sorun yaratmaktadır. Zamanla yarış içerisinde olan bir çevirmen için
bu terimin erek kültürde işlevsel eşdeğerini bulmak zaman kaybına yol açmaktadır. Çevirmen
çoğu kez hukuk sözlüklerinin bile yetersiz kaldığı bir terim ve kullanımıyla karşı karşıya
kalmaktadır. Bu araştırmanın amacı Fransızca hukuk metinlerinde sıklıkla kullanılan çok
anlamlı ”acte” terimi ve bu terimle oluşturulan birleşik terimleri (acte juridique, acte de
naissance, acte illicite, vb.) incelemek, kullanıldığı hukuk alanına göre (medeni hukuk, ticaret
hukuku, vb.) Türkçe karşılıklarını çeviride eşdeğerlik bağlamında incelemeye çalışmaktır. Nitel
araştırma olarak planlanan bu çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın
inceleme nesnesini, Fransızca hukuk metinleri ve her iki dilde (Fransızca ve Türkçe)
hazırlanmış hukuk sözlükleri oluşturmaktadır. Bu metinler ve sözlükler incelenmiş, içerisinde
“acte” teriminin geçtiği örnek tümceler seçilmiş ve terimlere sözlüklerde verilen karşılıklar
incelenmiştir. Önerilen Türkçe karşılıkların tümcelerin çevirisinde yeterli olup olmadığı,
araştırılmış, her terimin karşılığının sözlüklerde yer almaması durumu, çeviride karşılaşılan
olası sorunlar ve nedenleri tartışılmış ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Araştırmada
ulaşılan bulgu ve sonuçların hukuk çevirmenlerine, hukuk çevirisine ilgi duyanlara katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.