Akademik Veri Yönetim Sistemi
15. Ulusal Tıbbi Genetik Kongresi, Muğla, Türkiye, 9 - 13 Kasım 2022, ss.121-122
Giriş: Beyin atrofisi ve ince korpus kallosum ile giden Erken başlangıçlı, progresif ensefalopati (PEBAT) sendromu; infantil başlangıçlı, psikomotor gelişim geriliği, konuşmanın ağır etkilendiği zihinsel yetersizlik ve epilepsi ile karakterize otozomal resesif kalıtımlı nadir bir nörogelişimsel bozukluktur. Spastisite ve hipotoniye bağlı olarak çoğu hasta yürüme yeteneğini kazanamamaktadır. Kranial görüntülemede hipomyelinizasyon, serebral ve serebellar atrofi, ince korpus kallosum bulguları hastalığı tanımlayıcı özelliktedir. Mikrosefalinin de eşlik ettiği bulgular progresif karakterde olup nörodejeneratif bir süreci gösterir. 2016 yılında Flex ve Miyake tarafından sendromun klinik özellikleri ve moleküler etiyopatogenezinden sorumlu genin mikrotübül fonksiyonlarında görevli tübülin spesifik şaperon D (TBCD) proteinini kodlayan TBCD geni olduğu tespit edilmiştir. TBCD’deki fonksiyon kaybettiren mutasyonların mikrotübül ağını bozarak anormal trafiğe yol açtığı gösterilmiştir. Literatürde günümüze kadar PEBAT sendromu tanılı 55 olgu bildirilmiştir. 2019 yılında Tian ve ark. sendromda bilinen ağır klinik seyrin aksine hafif fenotipe sahip 2 olgu ile olası klinik heterojeniteyi göstermiştir. Çalışmamızda, fenotipik spektrumun her iki ucunda bulunan 3 olgunun klinik ve moleküler bulguları ile literatürdeki olguların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyal Metod: Olgular: Olgu 1-2: Postnatal mikrosefali, gelişim basamaklarında gerilik, zihinsel yetersizlik, spastisite, serebral ve serebellar atrofi, ince korpus kallozum, artrogripoz ve skolyoz bulguları olan 19 yaşındaki erkek olgu ve 17 yaşındaki benzer etkilenmiş kız kardeşinde tüm ekzom dizileme (TED) analizinde TBCD (NM_005993.5) geninde homozigot c.2314C>T (p. Arg772Cys, rs181969865) varyantı saptandı. Olgu 3: 6 yaş 2 aylık kız olguda epilepsi ve nöromotor gelişim basamaklarını kazanmada gecikme bulgularıyla yapılan TED testinin yeniden analizinde TBCD geninde homozigot c.230A>G (p. His77Arg, rs1409600874) varyantı saptandı. Sanger dizileme yöntemi ile olgumuzda konfirme edilen varyantın ebeveynlerinin de bu mutasyon için heterozigot olduğu gösterildi. Sonuç: PEBAT sendromu; nöbet, santral sinir sistemi bulguları ve psikomotor gelişim geriliği bulunan olgularda ayırıcı tanıda düşünülmesi gereken bir nörogelişimsel bozukluktur. Aynı aileden 2 olgumuzda literatürde bildirilen vakalara benzer şekilde santral sinir sistemi bulguları, nöbetler, regresyon gibi ağır bir fenotip mevcuttu. Daha önce ağır kliniğe sahip bir Türk hastada bildirilmiş homozigot varyantın saptandığı olgumuzda ise epilepsi ve konuşma problemi haricinde sendromda sık olarak gözlenen bulgular izlenmedi, santral sinir sistemi görüntülemelerinde ise yalnızca 3. ve lateral ventriküllerde hafif dilatasyon mevcuttu. Bu çalışma aynı mutasyona sahip PEBAT olgularında bile klinik çeşitliliğin görülebildiğini ve nadir hastalıkların tanısında mevcut verilerin yeniden analizinin önemini göstermektedir.